Aflevering 9: zorg dragen

Fundamentele Gesprekken

In deze aflevering gaat Lotte Lola in gesprek met theatermaker Emke Idema en artistiek directeur van Theater aan Zee Jozefien Mombaerts.

We spraken over hoe levendigheid een maatstaf voor je werk kan zijn, hoe je zorg en aandacht kan structureren, over credo’s op toneelscholen en stelregels van het werkveld. We spraken ook over hoe het altijd winst is als je zorg draagt voor jezelf en anderen, over de verschuivende aandacht van product naar proces en het opeisen van efficiëntie. Over hoe door een raam naar buiten staren ook een vorm van werken kan zijn.

Deze aflevering werd opgenomen in oktober 2022.

Enkele quotes uit het gesprek

‘Eigenlijk zijn het heel veel verschillende hokjes en ideeën waar je in probeert te passen. Zorg gaat over: welke manier heb ik nodig in mijn organisatie? Hoe moet ik mijn werk organiseren, in plaats van die zes weken repetitietijd?’ - Emke Idema

‘Hoe zit het met mijn levendigheid? Levendigheid is voor mij een pijler. Op het moment dat levendigheid verdwijnt is er een probleem.’ - Emke Idema

‘We leven in een niet zo zorgzame samenleving. Kapitalisme spoort ons niet aan tot zorgzaamheid, maar tot efficiëntie en winstgevendheid. Ik heb het gevoel dat je continu tegen de stroming in moet gaan. Ik probeer daarom inefficiënt te zijn. En dat ook op te eisen.’ - Jozefien Mombaerts

‘Voor mij gaat zorg over tijd en aandacht. En dat aan mensen geven.’ - Jozefien Mombaerts

‘Hoe kun je een structuur maken die zorg in zich draagt. Zorg moet je op een gegeven moment coördineren. Dat is een werk van lange adem.’ - Jozefien Mombaerts

‘Je valt direct uit het systeem als je zorg nodig hebt. Of het nu psychisch of lichamelijk is, je wordt direct buitengesloten. Dat systeem vond ik verwarrend als kind, en als volwassene word ik er boos van.’ - Jozefien Mombaerts

‘Ik geloof dat nu het duidelijk voor de sector is wat een burnout inhoudt. Ik had het gevoel dat in 2014 dat het niet zo was. Dat je gewoon met rust gelaten wil worden.’ - Emke Idema

‘Als je een burnout niet hebt meegemaakt begrijp je eigenlijk niet hoe je uit de samenleving valt, en uit jezelf valt. Uit wie je denkt dat je was valt. En hoe je dat eigenlijk allemaal moet uitzoeken over wie je dan was op een manier die beter houdbaar is. - Emke Idema

‘Het is een kapitalistische mindset die we geïnternaliseerd hebben. Wat het betekent om het anders te doen, dat gesprek wordt nu pas gevoerd. Dat is goed nieuws, niet alleen voor de sector, ook voor de samenleving.’ -

‘Het is natuurlijk heel fijn dat er kunst is in de samenleving. En dat kunst reflecteert op die samenleving. En dat kunst die samenleving voedt. Maar dat kan alleen maar als die kunst zelf geen performance doet. Zo van ‘wij performen de kunstsector zoals die zou moeten werken.’ Daarvoor moet je ook laten zien dat die werkt.’ - Emke Idema

‘Ik heb het gevoel dat het gevaarlijk is om te zeggen; we zijn er. We zijn er echt compleet nog niet.’ - Jozefien Mombaerts

‘Soms heb ik de nood om een halve dag naar buiten te kijken, om alles te laten processen.. Hoe maak je zoiets bespreekbaar, zoiets kleins?’ - Jozefien Mombaerts

‘Ik denk altijd van: als ik nu die twee uur pak, dan heb ik binnen twee maanden geen burnout. Dan bespaar ik die acht maanden recuperatietijd. Uiteindelijk is het winst. Uiteindelijk is het winst dat je zorg draagt voor jezelf en anderen.’ - Jozefien Mombaerts

‘Ik vond hobby’s altijd een beetje ingewikkeld, want ik had van mijn hobby mijn werk gemaakt. Dus ik dacht; nu zit ik er volledig in de hele tijd. Maar precies dat, dat je iets doet dat niets oplevert, behalve energie en vrolijkheid. Ik doe nu meer hobby's, net als nieuwe dingen leren.’ - Jozefien Mombaerts

‘Misschien is dat wel het verschil. Dat ik nu maar wat doe, terwijl ik eerst dacht dat het maar op één manier kon.’ - Emke Idema

‘Ik heb ook de muren uit mijn werk gehaald. Ik werk alleen nog maar buiten. Op die manier is de natuur ook mijn praktijk in gesijpeld. Ik wil die muren niet meer voelen. Ik wil die hele ecologie voelen waarin ik leef en waaruit het leven bestaat. - Emke Idema

‘De stelregel was dat je altijd aanwezig bent. Behalve als je aan het baren of aan het sterven bent. Dat was in Maastricht het credo. Dat was letterlijk wat er gezegd werd.’ - Emke Idema

‘Je moet overal aanwezig zijn. Dat was na school de stelregel. Je moet overal gezien worden. Je zichtbaarheid doen, performen. Je bent eigenlijk je plek in het veld aan het performen voordat je werk hebt gemaakt. Ik heb dat omgedraaid. Het kan bij mij alleen maar vanuit een bevlogenheid vanuit iets.’ - Emke Idema

‘Ik doe heel lang over nieuw werk maken. Dus ik heb heel snel moeten loslaten dat het om geld gaat. Bij mij gaat het over energie en lust. En mezelf toestaan om te leven buiten het werk.’ - Emke Idema

‘Ik heb heel erg de aandacht van het product naar het proces verschoven, zodanig dat er eigenlijk geen product meer is. Dat proces, daar gaat het om.’ - Emke Idema

‘Al die uitholling kan je alleen maar te lijf gaan door het niet te lijf te gaan. Door jezelf te openen, door te leren luisteren.’ - Emke Idema

‘Wat ik vooral voel is dat er een eagerness is. Jonge makers studeren af en weten dat ze met veel zijn. Dat kan resulteren in agressief zijn, dan ben je meer bezig met ondernemerschap en ‘het maken’ in de sector.

Socials

Instagram

@emkeidema

@fien.mombaerts

@theateraanzee