Tạp Chí Kinh Tế podcast

Player FM - Internet Radio Done Right

10,587 subscribers

Lisätty nine vuotta sitten

Sisällön tarjoaa France Médias Monde and RFI Tiếng Việt. France Médias Monde and RFI Tiếng Việt tai sen podcast-alustan kumppani lataa ja toimittaa kaiken podcast-sisällön, mukaan lukien jaksot, grafiikat ja podcast-kuvaukset. Jos uskot jonkun käyttävän tekijänoikeudella suojattua teostasi ilman lupaasi, voit seurata tässä https://fi.player.fm/legal kuvattua prosessia.

State Secrets: Inside The Making Of The Electric State

1
Family Secrets: Chris Pratt & Millie Bobby Brown Share Stories From Set 22:08

8 päivää sitten22:08

Toista Myöhemmin

Listat

Tykkää

Tykätty

22:08

Host Francesca Amiker sits down with directors Joe and Anthony Russo, producer Angela Russo-Otstot, stars Millie Bobby Brown and Chris Pratt, and more to uncover how family was the key to building the emotional core of The Electric State . From the Russos’ own experiences growing up in a large Italian family to the film’s central relationship between Michelle and her robot brother Kid Cosmo, family relationships both on and off of the set were the key to bringing The Electric State to life. Listen to more from Netflix Podcasts . State Secrets: Inside the Making of The Electric State is produced by Netflix and Treefort Media.…

Tạp chí kinh tế

Jaa

Sarjan koti•Feed

Hồ sơ kinh tế nổi bật, kinh nghiệm hoạt động của giới doanh nhân

60 jaksoa

#Xu hướng Kinh doanh #Kinh doanh #Kinh tế #Pháp #France Médias Monde

Tạp chí kinh tế

10,587 subscribers

updated 3 päivää sitten

Jaa

Sarjan koti•Feed

Hồ sơ kinh tế nổi bật, kinh nghiệm hoạt động của giới doanh nhân

60 jaksoa

#Xu hướng Kinh doanh #Kinh doanh #Kinh tế #Pháp #France Médias Monde

Kaikki jaksot

Tạp chí kinh tế

1
Tái vũ trang cho châu Âu : Những trở lực trong cuộc chạy đua với thời gian 10:47

3 päivää sitten10:47

10:47

Trước viễn cảnh mất điểm tựa an ninh là Hoa Kỳ, trước những mối đe dọa dưới nhiều hình thức khác nhau xuất phát từ những tham vọng địa chính trị của Nga, 27 thành viên Liên Hiệp Châu Âu có thêm 800 tỷ euro để tăng cường khả năng phòng thủ. Trong lĩnh vực quân sự, tiền bạc chỉ là « một mặt của vấn đề ». Có nhiều nghi vấn về hiệu quả của kế hoạch tái vũ trang cho Liên Âu và còn nhiều trở ngại để châu Âu tự chủ về quốc phòng. Đầu tháng 3/2025 Bruxelles thông báo kế hoạch 800 tỷ euro « tái vũ trang Liên Hiệp Châu Âu », mà chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen xem là « nền tảng cho chính sách phòng thủ châu Âu ». Bộ Kinh Tế Pháp ngày 20/03/2025 trình bày « những giải pháp để tài trợ cho ngành công nghiệp quốc phòng ». Tại Berlin, một tuần lễ trước ngày Hạ Viện mới của Đức bắt tay vào việc, thủ tướng tân cử Friedrich Merz chạy nước rút, thuyết phục các đảng thông qua kế hoạch sửa đổi Hiến Pháp, cho phép nước Đức đi vay nợ, huy động « hàng trăm tỷ euro hiện đại hóa quân đội và cơ sở hạ tầng ». Đây sẽ là một cuộc « Cách mạng lớn » : Trong 80 năm qua, an ninh của nước Đức chủ yếu trong tay Hoa Kỳ. « Tự chủ về quân sự, quốc phòng » là chủ đề ám ảnh các thành viên Liên Âu, ngoại trừ Hungary và Slovakia, cùng có lập trường thân Nga. Riêng thủ tướng Hungary Viktor Orban thì tin tưởng là « bạn thân » của tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump. Phát biểu tại các cuộc hội nghị quốc tế ở Paris hay Luân Đôn, Bruxelles, tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhắc đi nhắc lại châu Âu cần tăng chi tiêu quân sự, cần đầu tư nhiều hơn vào lĩnh vực quốc phòng, nhưng là để phát « công nghiệp quốc phòng » của khối này. Theo báo cáo mới nhất (10/03/205) của SIPRI, Viện Nghiên Cứu Hòa Bình Quốc Tế Stockholm, các thành viên châu Âu trong liên minh NATO lệ thuộc đến 64 % vào các nguồn cung cấp vũ khí của Hoa Kỳ và đến 10 % vào Hàn Quốc, hơn 2 % vào Israel…. Trong giai đoạn 2020-2024, nhập khẩu của châu Âu tăng 155 % so với giai đoạn 5 năm trước đó mà phần lớn là để « mua hàng của Mỹ ». Nghịch lý ở đây là 27 tập đoàn của châu Âu ( BAE Systems, Airbus Defence, Leonardo, Thales, Rheinmetall, Dassault …) có tên trong danh sách 100 hãng cung cấp vũ khí và thiết bị quân sự có trọng lượng nhất trên thế giới. Ngành quốc phòng của châu Âu « bao phủ gần như toàn bộ thị trường », đáp ứng nhu cầu của từ bên bộ binh, đến không quân, hải quân. Các tập đoàn châu Âu hiện diện trên các thị trường từ tên lửa đến ra-đa, trong lĩnh vực chế tạo tàu ngầm, thiết giáp, máy bay tàng hình, trực thăng … Những rào cản từ phía châu Âu Trở lại câu hỏi làm thế nào để tăng cường khả năng phòng thủ cho Liên Hiệp Châu Âu một cách hiệu quả nhất trong những điều kiện hiện nay, làm thế nào để sử dụng gói 800 tỷ euro trong kế hoạch « ReArm Europe-Tái vũ trang cho châu Âu » một cách hợp lý nhất ? Giới trong ngành nhận định : Việc đầu tiên cần làm là « xác định rõ những nhu cầu về thiết bị quân sự » để biết trong « kho vũ khí » của châu Âu còn thiếu những gì, thiếu bao nhiêu và cần bao nhiêu thời gian để khắc phục được những « lỗ hổng đó ». Các chuyên gia Pháp như tướng Dominique Trinquand, chuyên nghiên cứu về các vấn đề quốc phòng và quan hệ quốc tế, hay Cyrille Bret, thuộc Viện Nghiên Cứu Jacques Delors, đã đưa ra một danh sách khá dài. Châu Âu « thiếu những phương tiện phòng thủ tầm xa » và hệ thống phòng không cũng là nhược điểm của khối này. Chiến tranh Ukraina cho thấy vai trò thiết yếu của drone, mà trong lĩnh vực này châu Âu có phần chậm trễ. Trên thị trường chiến đấu cơ hiện đại, châu Âu dù có những tên tuổi lớn như Rafale của Pháp, Gripen của Thụy Điển và thậm chí là Eurofigther (một dự án hợp tác giữa 4 nước châu Âu là Anh, Đức, Ý và Tây Ban Nha), nhưng « bụt chùa nhà không thiêng » : Nhiều nước trong khối này và cả Anh Quốc hay Thụy Sĩ đều chọn mua F-35 của Mỹ. Đức và Ý cũng như Ba Lan, Rumani và các nước trong vùng Baltic chuộng công nghệ của Hoa Kỳ. Trong một chương trình truyền hình trên đài France5, Guillaume Faury, tổng giám đốc tập đoàn hàng không Airbus và gồm cả một mảng quốc phòng Airbus Defence, giải thích về xu hướng « chuộng hàng Mỹ » đó của nhiều nước trong Liên Hiệp Châu Âu và Anh Quốc : « Đức là một trong bốn thành viên ngay từ đầu tham gia dự án sản xuất chiến đấu cơ Eurofighter. Berlin vừa trang bị chiến đấu cơ của Mỹ F-35 vừa có cả Eurofighter. Tuy nhiên, để thực hiện một số phi vụ trong khuôn khổ các chương trình quân sự của NATO, với bài tập mang theo đầu đạn hạt nhân, Đức bắt buộc phải dùng F-35 của Mỹ. Bên cạnh đó cũng có những quốc gia khác trong Liên Âu quan niệm vũ khí của Hoa Kỳ còn là một lá bùa hộ mệnh, để được Washington bảo đảm an ninh. Nhưng đến khi Mỹ quay lưng lại với châu lục này như qua những diễn tiến gần đây, thì thỏa thuận đổi vũ khí lấy an ninh đó tan vỡ ». Thiếu các dự án tầm cỡ theo mô hình Airbus trong lĩnh vực dân sự Cũng ông Faury nhấn mạnh đến một bất cập khác trong việc châu Âu từ lâu nay huy động các nguồn lực tài chính và chính sách phát triển công nghiệp quốc phòng. « Quả thực trong nhiều năm, châu Âu chậm trễ trong việc đầu tư phát triển công nghiệp quốc phòng. Các khoản đầu tư của châu lục này cũng bị ‘vụn vặt’ nghĩa là tùy theo quyết định ở cấp quốc gia của mỗi thành viên, nên đã không có đủ tầm cỡ. Do vậy, trong ngắn hạn châu Âu chỉ có thể trông cậy vào Mỹ để có được một số thiết bị. Nhưng về lâu về dài thì không có lý do gì ngăn cản Liên Âu sản xuất những mặt hàng như Hoa Kỳ, với điều kiện là châu Âu phải đoàn kết. Châu Âu cần tăng cường các phương tiện phòng thủ, cần cùng nhau chi tiêu một cách có hiệu quả hơn và cần sử dụng hàng của châu Âu». Cạnh tranh từ phía Hàn Quốc Chính vì những bất cập đó mà các nước châu Âu trong Liên Minh Bắc Đại Tây Dương đã phải chuyển hướng mua thiết bị và khũ khí của Hàn Quốc. Ba Lan là một trường hợp điển hình. Yann Rousseau, phóng viên thường trực cho báo Les Echos tại thủ đô Tokyo, từng điều tra về tiềm lực của nền công nghiệp quốc phòng Hàn Quốc, giải thích : « Chính vì Bắc Triều Tiên là một mối đe dọa vẫn tồn tại cho nên Hàn Quốc phải liên tục trang bị vũ trang, phải phát triển những công nghệ mới trong lĩnh vực quốc phòng, phải cải thiện khả năng sản xuất… Nhờ thế mà vũ khí của Hàn Quốc rẻ hơn so với hàng của Mỹ chẳng hạn, mà lại rất hiện đại với mức độ hiệu quả cao. Hơn nữa, đặt hàng Hoa Kỳ có khi phải đợi từ 3 đến 5 năm hàng mới đến tay. Trái lại, khi giao dịch với các nhà sản xuất Hàn Quốc, thời gian chờ đợi có khi chỉ là từ 6 tháng đến một năm ». Những giới hạn trong khâu sản xuất Về phía các nhà sản xuất cũng có nhiều những thách thức đang đặt ra. Vào lúc an ninh của châu Âu không là một ưu tiên trong nhãn quan của Hoa Kỳ, ở Matxcơva, sau Ukraina tổng thống Vladimir Putin đang nhắm tới những « mục tiêu khác nữa ». Ba Lan và nhiều nước Đông Âu, cũng như ba nước vùng Baltic e rằng họ sẽ là những nạn nhân tiếp theo một khi Nga phục hồi sức mạnh quân sự. Do vậy, như phóng viên của báo Les Echos vừa nói, nhịp độ sản xuất của các tập đoàn Hàn Quốc là một lợi thế lớn để Seoul giành được nhiều hợp đồng, đứng đầu là Ba Lan. Quốc gia đông Âu này có đường biên giới sát cạnh Nga, Bélarus (đồng minh của Nga) và với Ukraina đang bị Nga xâm chiếm, cho nên Vacxava muốn chóng có vũ khí trong tay. Ba Lan hiện là thành viên duy nhất của NATO dành đến gần 5 % GDP cho ngân sách quốc phòng. Trong tài khóa 2024, Vacxava huy động 44 tỷ euro cho các chi phí quân sự và để bảo vệ an ninh. Trước nhu cầu cấp bách đó, Jean Pierre Maulny, phó giám đốc Viện Nghiên Cứu Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược IRIS của Pháp, cho rằng trở ngại đầu tiên để thực sự xây dựng một mạng lưới công nghiệp hiệu quả cho châu Âu trong lĩnh vực quốc phòng là các thành viên phải có những dự án hợp tác vững chắc. Mới chỉ có quá ít những chương trình hợp tác công nghiệp giữa nước trong Liên Âu được ra đời: « Trong mọi dự án hợp tác, luôn có nguy cơ cạnh tranh giữa các tập đoàn châu Âu trong lĩnh vực quốc phòng, có một sự tranh giành trong việc chia sẻ các công đoạn sản xuất, có một sự ngờ vực về mặt công nghệ. Đặc biệt là trong ngành chế tạo vũ khí và thiết bị quân sự, một dự án hợp tác chỉ thành công nếu như hai tập đoàn thực sự cộng tác với nhau, để tuy hai mà cũng như một (…) Trong lịch sử công nghiêp châu, Âu các dự án kết hợp này có một vài thành công, nhưng cũng không ít thất bại. Cuối thập niên 1990, đầu những năm 2000, châu Âu đã có nhiều dự án hợp tác lớn, như chương trình phát triển máy bay vận tải A400M » Một sự chậm trễ về kỹ thuật Christopher Dembick, thuộc quỹ đầu tư Pictet Asset Management, nêu lên một khó khăn khác của Lục địa già : Sự chậm trễ so với Hoa Kỳ về kỹ thuật và sức sáng tạo : « Châu Âu bị chậm trễ khá nhiều. Pháp là quốc gia tiên tiến nhất, nhưng cả trong trường hợp này, xin đưa ra một thí dụ cụ thể : Paris đặt mua hàng không mẫu hạm với hệ thống phóng máy bay trên tàu, nhưng cả Pháp lẫn châu Âu hiện không có kỹ năng để chế tạo bộ phận thiết yếu này trên tàu sân bay. Pháp bắt buộc phải mua bộ phận này của Mỹ, tức là phi công của Pháp phải do Mỹ đào tạo. Trước mắt, Liên Âu huy động được hàng trăm tỷ euro vốn để tăng chi tiêu quân sự đã là một điều tốt, nhưng bên cạnh đó còn phải đầu tư vào các kỹ năng chế tạo một số công cụ mũi nhọn, và nhất là đuổi kịp Hoa Kỳ về công nghệ. Theo tôi điều này đòi hỏi thời gian và thời gian cần thiết dài hơn là ngưỡng 4 đến 5 năm như thường được nói đến » Yếu tố địa chính trị Lãnh đạo tập đoàn hàng không Airbus Guillaume Faury đưa ra một thực tế khác : Các nhà sản xuất của châu Âu vẫn đang chờ đơn đặt hàng và phải thích nghi với những chuyển biến về địa chính trị. « Trước mắt và nhất là từ khi nổ ra chiến tranh Ukraina, đã có những nỗ lực để mua vào đạn dược và một số trang thiết bị cho bên bộ binh. Đa phần là để chuyển sang Ukraina. Nhưng về trung hạn, hiện đang có nhiều giả thuyết đang được cân nhắc. Từ những kịch bản đó, nhà nước sẽ có những nhu cầu mới, sẽ cần những thiết bị mới, hay là sẽ đặt hàng nhiều hơn. Nhưng vấn đề lớn nhất hiện nay xoay quanh câu hỏi : châu Âu có nên tách rời khỏi công nghệ của Hoa Kỳ hay không. Đối với một số công nghệ nhậy cảm, điểm này liên quan trực tiếp đến mức độ tự chủ của toàn khối, đến chủ quyền an ninh của châu Âu. Đây là một đề tài mới vừa nổi lên, như chúng ta đã thấy và đây là một vấn đề hết sức nhạy cảm ». Tới kế hoạch tái vũ trang 800 tỷ euro công bố hơn 3 năm sau khi Ukraina bị Nga xâm chiếm, và phải đợi đến khi Hoa Kỳ quay lưng lại với châu lục này, Liên Âu bắt đầu hướng tới một « sự tự chủ về chiến lược ». Nhưng trong lĩnh vực an ninh, như đô đốc Henri Schrike, Học Viện Quân Sự Pháp, phân tích, để có một lực lượng quân sự hùng mạnh, Liên Âu vừa cần có thiết bị hiện đại và phù hợp, vừa cần có một đội quân hùng hậu cộng với khả năng phối hợp tác chiến chặt chẽ giữa các đội quân của các nước thành viên, cũng như là còn cần đến những công cụ hiệu quả để thu thập và xử lý thông tin tình báo. Đó là những vấn đề mà không chắc là gói « tái vũ trang 800 tỷ euro » của châu Âu có thể giúp giải quyết ngay lập tức.…

Tạp chí kinh tế

1
Mỹ khai mào chiến tranh thương mại : Quốc tế xa lánh đồng đô la? 9:58

10 päivää sitten9:58

9:58

Chính sách bảo hộ của chính quyền Trump, khiêu chiến với gần như toàn cầu, liệu có đe dọa vị thế của một đơn vị tiền tế quốc tế mà đồng đô la đã chinh phục được từ 80 năm qua? Theo giáo sư Jérôme Héricourt, đại học Evry-Paris Saclay, trước mắt, kể cả đồng euro hay nhân dân tệ, chưa một đơn vị tiền tệ nào sẵn sàng đảm nhiệm vai trò ngoại tê dự trữ cho thế giới. Ngay từ đầu nhiệm kỳ 2, tổng thống Trump liên tục dùng thuế hải quan để uy hiếp các đối thủ và đối tác thương mại. Trung Quốc, Canada và Mêhicô là ba mục tiêu đầu tiên đã bị nhắm tới. Liên Hiệp Châu Âu, Brazil là những nạn nhân tiếp theo trong danh sách đen của Nhà Trắng. Trên nguyên tắc, đến ngày 01/04/2025, các cơ quan của chính phủ liên bang, các bộ phải đệ trình lên tổng thống « kết quả điều tra về các mối quan hệ và hiệp định thương mại của Hoa Kỳ với phần còn lại trên thế giới ». Đây là cơ sở để chính quyền Washington áp dụng chính sách thương mại « chính xác và hiệu quả ». Mỹ cần thu hẹp thâm thủng mậu dịch đã lên tới gần 1.000 tỷ đô la năm ngoái. Nhiều lý do để quốc tế xa lánh đô la Tổng thống Trump đã khẳng định « thuế quan » là từ ngữ đẹp nhất trong tự điển và xem đây là vũ khí lợi hại nhất để đánh gục kẻ thù, là công cụ đàm phán hiệu quả nhất để giải quyết mọi vấn đề, kể cả những hồ sơ về địa chính trị hay quân sự. Quan điểm này có khuynh hướng khiến cộng đồng quốc tế « xa lánh đô la ». Thứ nhất là tấm gương của Nga. Do tổng thống Vladimir Putin đưa quân xâm chiếm Ukraina từ 2022, hàng trăm tỷ đô la dự trữ ngoại tệ của Nga bằng đô la ở hải ngoại bị phong tỏa. Trao đổi mậu dịch với Nga bằng đô la đã trở nên vô cùng khó khăn. Lý do thứ hai: chính nhờ đô la là một đơn vị dự tiền tệ dự trữ quốc tế mà Hoa Kỳ có nhiều lợi thế và cả quyền « sinh sát » trong tay. Thí dụ như hồi 2018, trong nhiệm kỳ đầu, tổng thống Trump rút Mỹ ra khỏi hiệp định hạt nhân Iran, tái lập các biện pháp trừng phạt Teheran và cấm tất cả những ai giao thương với Iran làm ăn với Mỹ. Lập tức các tập đoàn của châu Âu vừa bắt đầu hợp tác trở lại với Iran vội vã rút khỏi quốc gia Hồi Giáo này vì biết rằng Washington có thể áp dụng nguyên tắc « ngoài lãnh thổ » cho phép tư pháp Hoa Kỳ truy tố bất kỳ một doanh nghiệp nào trên thế giới không tuân thủ luật pháp của Hoa Kỳ, trong đó có việc sử dụng đô la. Cũng chính vì thế mà lãnh đạo điện Kremlin năm ngoái đã lên án Hoa Kỳ « sử dụng đô la như một vũ khí quân sự ». TT Putin : "Đô la là một vũ khí quân sự của Mỹ" Lý do thứ ba là ngày càng có nhiều tiếng nói trong hàng ngũ các nền kinh tế đang trỗi dậy phản đối thế bá chủ của đô la trên trường quốc tế, đứng đầu là Trung Quốc. Mùa thu năm 2024, trước bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, khối BRICS ( gồm 5 nước thành viên ban đầu là Brazil, Nga, Trung Quốc, Ấn Độ và Nam Phi và nay đã chính thức kết nạp thêm nhiều thành viên mới) « nghiêm túc nghiên cứu khả năng phi đô la hóa ». Mỹ không thể mất quyền sinh sát nhờ đô la Lập tức ứng viên tổng thống Cộng Hòa Donald Trump đòi « áp thuế quan 100 % nhắm vào những quốc gia nào dám tách rời khỏi đồng đô la ». Trên thực tế, từ nhiệm kỳ trước của ông Trump và những năm dưới thời chính quyền Biden, Nga, Trung Quốc bắt đầu đi tìm những « giải pháp thay thế đồng đô la » trong các giao dịch song phương với các bạn hàng quốc tế. Ả Rập Xê Út chẳng hạn đã cam kết mở rộng cac khoản giao dịch với Bắc Kinh bằng đồng nhân dân tệ khi xuất khẩu năng lượng cho Trung Quốc. Nguy cơ bất ổn tài chính Ngoài yếu tố căng thằng về địa chính trị, viễn cảnh chính sách thương mại của Donald Trump gây bất ổn cho toàn cầu cũng khiến một phần của thế giới thận trọng hơn với đồng đô la Mỹ. Trả lời RFI Việt ngữ, giáo sư Jérôme Héricourt, thuộc đại học Evry-Paris Saclay, cố vấn khoa học trung tâm nghiên cứu Pháp CEPII, phân tích : « Donald Trump nhậm chức hôm 20/01/2025 trong sự hứng khởi. Mọi người chờ đợi chính quyền mới sẽ giảm thuế, tạo lực đẩy cho các công ty của Mỹ. Hoa Kỳ đứng trước nhiều hứa hẹn tươi sáng về kinh tế. Nhờ vậy, chỉ số chứng khoán đã tăng mạnh, đồng đô la lên giá. Đặc biệt là khi so sánh với Liên Hiệp Châu Âu thì viễn cảnh của khối 27 nước thành viên có nhiều dấu hiệu lo ngại : tăng trưởng đình đốn, xung đột Ukraina ngay sát cạnh kéo dài… Thế rồi ở Nhà Trắng, ông Trump loan báo một loạt các đòn thuế quan, kèm theo đó là sắc lệnh trục xuất người nhập cư bất hợp pháp. Cả hai biện pháp này có khuynh hướng đẩy lạm phát ở Hoa Kỳ lên cao. Giới tài chính dự trù Mỹ bị lạm phát và trong trường hợp đó, Ngân Hàng Trung Ương sẽ phải tăng lãi suất chỉ đạo. Hậu quả kèm theo là đô la lại càng có giá hơn nữa so với ngoại tệ khác. Thực tế cho thấy là từ gần hai tháng qua, chính quyền Trump tuyên chiến với hết nước này đến nước khác để rồi lại tạm ngưng áp dụng các biện pháp mạnh tay đó trong một vài tuần… Những tuyên bố gần như hàng ngày của lãnh đạo Nhà Trắng về thuế quan gây bất ổn cho thương mại toàn cầu và ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế Mỹ. Chỉ số S&P500 trượt giá hơn 5 %. Donald Trump đổi ý như chong chóng và chính sách của ông rất khó lường. Đó là điều giới đầu tư chứng khoán tối kỵ. Thị trường tài chính cũng như đô la mất giá. Đô la mất giá so với đồng euro của châu Âu chẳng hạn Chi nhánh của Cục Dự Trữ Liên Bang Hoa Kỳ ở Atlanta vừa hạ dự báo tăng trưởng cho quý 1 năm 2025 và thậm chí chờ đợi là GDP của Hoa Kỳ trong ba tháng đầu năm bị sụt giảm. Đây là một sự điều chỉnh quá đột ngột vì cách nay không lâu, cũng định chế này dự báo GDP của Mỹ trong quý 1 tăng hơn 2 %. Hai yếu tố giải thích cho sự thay đổi nói trên : cán cân thương mại của Hoa Kỳ trong thời gian qua bị thâm hụt nặng hơn, tiêu thụ nội địa sụt giảm. Một chính sách kinh tế bất định cộng thêm với các chỉ số không mấy khả quan về tình trạng kinh tế của Hoa Kỳ khiến đô la bị mất giá. Trong khi đó thì châu Âu lại có những thông báo chuẩn bị ồ ạt đầu tư thêm hàng trăm tỷ euro để tái vũ trang… ». Cơ hội lớn cho nhân dân tệ của Trung Quốc ? Chính sách thuế quan của Washington liệu có thể làm suy yếu uy tín của đồng đô la và qua đó tăng thêm cơ hội cho đồng nhân dân tệ của Trung Quốc trở thành một đơn vị dự trữ của thế giới hay không ? Chuyên gia về tiền tệ đại học Evry-Paris Saclay Jérôme Héricourt trả lời là không: « Phi đô la hóa đơn giản là khi vị trí của đồng đô la trong hệ thống kinh tế, tài chính quốc tế bị thu hẹp lại. Đô la hiện tại là đơn vị tiền tệ quốc tế và đã chinh phục được vị trí này từ sau Thế Chiến Thứ Hai nhờ Hoa Kỳ trở thành nền kinh tế số 1 toàn cầu. Hiện tại đô la Mỹ thống lĩnh kinh tế, thương mại và tài chính trên thế giới. Nếu bị mất ưu thế này, đồng tiền của Mỹ sẽ không còn là một phương tiện dự trữ giá trị, không còn là đơn vị thanh toán phổ biến nhất trong các hoạt động giao thương quốc tế. Trở lại câu hỏi, chính sách của Donald Trump có khiến mọi người xa lánh đô la, và liệu rằng một đơn vị tiền tệ nào khác có thể soán ngôi của đồng tiền Mỹ hay không ? Tôi cho là trong ngắn hạn, câu trả lời là không. Chỉ cần nhìn vào cấc thống kê về kinh tế vĩ mô trong hai thập niên đầu thế kỷ 21, chúng ta thấy ngay vị thế áp đảo của đô la. Tại Châu Mỹ, 87 % giao thương được thanh toán bằng đô la ; tỷ lệ này là 75 % tại khu vực Châu Á -Thái Bình Dương và là 80 % tại phần còn lại trên thế giới. Riêng Liên Âu nhờ có đồng euro nên 2/3 giao thương của châu lục này được thành toán bằng đồng tiên chung châu Âu. Trong lĩnh vực ngân hàng, 60 % các khoản tín dụng được cấp bằng đô la và khi mà một quốc gia nào đó phat hành công trái phiếu bằng ngoại tệ, thì 70 % là công trái phiếu được phát hành bằng đô la. Cần nói thêm là 88 % các khoản giao dịch ngoại tệ sử dụng đô la. Cho tới nay, đông tiền Mỹ chiếm 58 % dự trữ ngoại tệ trên toàn cầu ». Cơ hội lớn cho nhân dân tệ của Trung Quốc ? Giáo sư Héricourt không tin đây là cơ hội để đồng tiền Trung Quốc thay thế vai trò của đô la : « Thành thử câu hỏi đặt ra là trong hoàn cảnh đó, liệu có đơn vị tiền tệ nào đủ sức cạnh tranh để thay thế đồng đô la ? Thử hỏi hiện tại có đơn vị tiền tệ nào hội đủ các điều kiện của một đồng tiền quốc tế, có nghĩa vừa là một phương tiện trao đổi được chấp nhận rộng rãi trong các khoản giao dịch quốc tế, vừa là một thước đo để tính toán giá trị của hàng hóa- dịch vụ, vừa là một phương tiện dự trữ giá trị. Đồng tiền chung châu Âu được sử dụng từ 25 năm nay vẫn không đủ sức đảm nhiệm vai trò này – euro thành công trên nhiều phương diện khác, nhưng để trở thành một đồng tiền quốc tế như đô la thì không. Chúng ta có thể nghĩ đến đồng nhân dân tệ Trung Quốc hay không ? Cũng có thể, bởi vì Trung Quốc hiện nay là một cường quốc kinh tế của thế giới. Dù vậy đồng tiền của Trung Quốc không phải là một phương tiện được trao đổi tự do trên trường quốc tế. Bắc Kinh muốn kiểm soát các luồng vốn thanh toán bằng nhân dân tệ. Ngày nào mà Trung Quốc còn chưa sẵn sàng để đồng tiền quốc gia được tự do trao đổi trên trường quốc tế, thì chưa thể nói là đồng nhân dân tệ sẽ lấp vào chỗ trống của đô la. Tôi không tin là Trung Quốc sẽ chóng thay đổi để nhân dân tệ được sử dụng như một phương tiện thanh toán trong các hoạt động thương mại, tài chính… Trong ngắn hạn tôi không tin đồng tiền Trung Quốc là một đối thủ có thể cạnh tranh với đô la Mỹ ». Với hơn một chục nhà tỷ phú Mỹ đang cố vấn cho Nhà Trắng trên hồ sơ kinh tế hoặc trực tiếp tham gia nội các Donald Trump (bản thân tổng thống Hoa Kỳ cũng là một nhà tỷ phú dù đã 6 lần suýt phá sản), khó có thể tin rằng Washington dễ chấp nhận để mất đi các lợi thế của đô la trên bàn cờ quốc tế cả về mặt tài chính lẫn thương mại. Không có đồng đô la, Mỹ không thể nào có thể ngồi trên một núi nợ công 36.000 tỷ đô la mà gần ¼ là do các chủ nợ ngoại quốc nắm giữ. Không có đô la, Hoa Kỳ cũng sẽ không thể giữ được ổn định tài chính, tiếp tục thống trị hệ thống tiền tệ quốc tế.…

Tạp chí kinh tế

1
Đất hiếm Ukraina : Phần nổi của tảng băng trong những tính toán của Mỹ 9:28

17 päivää sitten9:28

9:28

Đổi đất hiếm lấy viện trợ quân sự, đó là điều kiện mà Nhà Trắng đã đặt ra với Kiev để tiếp tục ủng hộ Ukraina chống Nga xâm lược. Đất hiếm của Ukraina có vẻ ám ảnh tổng thống Mỹ nhưng tiềm lực khai thác « đất hiếm, kim loại hiếm » tại một quốc gia đang bị chiếm đóng này đến đâu ? Khoáng sản của Ukraina có thể giúp gì cho nước Mỹ trong cuộc tranh hùng với Trung Quốc để giữ vị thế số 1 toàn cầu ? Từ đầu tháng 2/2025 tổng thống Trump tuyên bố trước ống kính truyền hình là ông muốn đạt được một thỏa thuận với Ukraina để « bảo đảm nguồn cung cấp đất hiếm và nhiều thứ khác nữa ». Lãnh đạo Nhà Trắng còn khẳng định muốn đòi lại bằng đất hiếm số tiền 500 tỷ đô la mà Washington đã cấp cho Ukraina từ 2022 khi Ukraina bị Nga xâm chiếm. Không quan trọng khi mà khoản viện trợ 500 tỷ đô la ông Trump nói đến không đúng với sự thực, theo các thống kê của chính Hoa Kỳ. Trong một tháng qua, hồ sơ « đất hiếm » trở thành tâm điểm trong đối thoại giữa Mỹ và Ukraina. Nhiều tuyên bố trái ngược nhau từ cả hai bên về thỏa thuận đất hiếm Mỹ- Ukraina liên tục được đưa ra trong những tuần qua. Đến khi tưởng chừng đôi bên đạt được đồng thuận, thì lại xảy ra đổ vỡ vì cuộc đấu khẩu giữa nguyên thủ Ukraina với tổng thống và phó tổng thống Hoa Kỳ. Tiếp theo sự cố ngoại giao « thảm hại » ở phòng Bầu dục, Washington thông báo tạm ngừng viện trợ quân sự cho Kiev. Mỹ vẫn còn quan tâm đến « 500 tỷ đô la đất hiếm của Ukraina » ? Hiện tại, những chuyển biến gần đây nhất đặt ra câu hỏi « khoáng sản chiến lược » có còn là sợi chỉ đỏ gắn kết Washington với Kiev nữa hay không ? Chuyên gia về địa lý Julie Michelle Klinger, thuộc đại học Delaware Hoa Kỳ trước hết nhắc lại một điều cơ bản về đất hiếm trong lĩnh vực công nghệ sản xuất chip điện tử, « bộ não » của mọi vật dụng kết nối : « Thường được ví như một dạng ‘vitamine’ hay ‘gia vị’, bởi vì trong những thập niên gần dây, nhờ những tiến bộ về khai thác khoáng sản, mà những kim loại hiếm đã cho phép sản xuất ra những công cụ phục vụ công nghệ mới và những công cụ đó càng lúc càng được thu nhỏ, gọn nhẹ, mà lại hiệu quả hơn ». Kiev thổi phồng sự thật để lôi kéo đồng minh Theo một báo cáo của Nga với Liên Hiệp Quốc từ 2022 Ukraina hiện « đang nắm giữ khoảng 5 % trữ lượng đất hiếm toàn cầu ». Ngay sau khi lính Nga tràn sang Ukraina tháng 2/2022 thứ trưởng bộ Tài Nguyên và Môi Trường Ukraina Sveltana Grinchuck đã khẳng định « 5 % các khoáng sản chiến lược toàn cầu nằm tại Ukraina, một quốc gia chỉ chiếm 0,4 % diện tích của trái đất ». Ukraina là « một mỏ lithium, tương lai của công nghệ năng lượng tái tạo » với một trữ lượng tương đương với 500 ngàn tấn, mà chủ yếu nằm tại hai vùng Donetsk và Zaporijia bị Nga chiếm đóng. Nhìn từ Liên Hiệp Châu Âu, Ukraina đang nắm giữ hơn 20 « loại đất hiếm » cần thiết cho công nghệ mới. Neodyme chẳng hạn là kim loại không thể thiếu để sản xuất từ bàn chải đánh răng bằng điện đến bình điện ô tô, từ động cơ máy bay chiến đấu F35 của Mỹ cho đến mô –tơ các cánh quạt gió hoạt động trên biển… Nhà báo Etienne Goetz chuyên phụ trách mục nguyên và nhiên liệu của tờ Les Echos tuy nhiên lưu ý rằng những báo báo, thống kê về nguồn tài nguyên của Ukraina đến nay mới trong giai đoạn « nghiên cứu » còn chưa được kiểm chứng, vậy phải chăng Kiev ồn ào kêu gọi đầu tư và phát triển chung đất hiếm, kim loại hiếm trước hết là để thuyết phục các đồng minh phương Tây tiếp tục yểm trợ Ukraina trong cuộc chiến chống lại nước Nga ? « Thực ra ngay cả các nhà địa chất học của Mỹ đến nay vẫn chưa tìm thấy một cách chính xác những quặng mỏ đất hiếm trên lãnh thổ của Ukraina. Mới chỉ có Kiev đưa ra dữ liệu cho thấy có một trữ lượng lớn về đất hiếm và kim loại hiếm mà một phần lớn nằm tại những vùng đang bị Nga chiếm đóng. Thành thử mọi người tự hỏi, phải chăng đây là một chiến thuật để giữ chân Hoa Kỳ tiếp tục ủng hộ Ukraina ». Thậm chí nhiều nguồn tin cho rằng những số liệu Ukraina đang trưng ra hiện nay căn cứ trên những thống kê do Liên Xô thực hiện từ trước năm 1991. Trên đài truyền hình Arte, giáo sư kinh tế Elie Cohen, giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu Khoa Học Quốc Gia CNRS của Pháp cũng cho rằng kêu gọi đầu tư và phát triển khoáng sản là một chiến lược lâu dài bảo đảm an ninh cho Ukraina « Zelensky ngay từ đầu đã khuyến khích các đối tác châu Âu và Mỹ quan tâm đến dự trữ khoáng sản của Ukraina, và đã nói thẳng rằng đầu tư, khai thác kim loại hiếm là một phần công cuộc tái thiết Ukraina sau chiến tranh. Kiev muốn mở rộng đối tác với Âu Mỹ để cùng khai thác nguồn tài nguyên mà châu Âu và Hoa Kỳ đang tìm kiếm. Để khai thác đất hiếm của Ukraina thì cần phát triển cơ sở hạ tầng, cần phải xây dựng cả một hệ thống cầu đường, hải cảng, các mạng lưới đường sắt … cần máy khoan, cần các thiết bị để xử lý đất hiếm, cần hạn chế những hệ quả về môi trường, cần nghiên cứu để khai thác khoáng sản tốt hơn và sạch hơn so với những công nghệ đã sử dụng từ trước tới nay ». Khai thác khoáng sản và an ninh cho Ukraina Nhà báo Guillaume Pitron tác giả cuốn Chiến tranh Kim Loại Hiếm, Mặt Trái của Tiến Trình Chuyển Đổi Năng Lượng và Kỹ Thuật Số , gắn liền vế khai thác kim loại hiếm của Ukraina với an ninh cho quốc gia châu Âu này đang bị Nga xâm chiếm : « Khai thác khoáng sản đòi hỏi nhiều thời gian. Cho đến cuối nhiệm kỳ tổng thống, Trump sẽ không trông thấy một gram đất hiếm nào được khai thác từ các mỏ ở Ukraina. May ra thì đến khoảng 2030-2024 các mỏ kim loại hiếm Ukraina mới bắt đầu tham gia vào thị trường và những mỏ này sẽ được khai thác trong khoảng 30 năm. Tức là trong suốt thời gian đó, Ukraina phải được yên bình. Như vậy đây sẽ là những nguồn kim loại đem lại hòa bình cho Ukraina. Có hòa bình, thì mới có được kim loại hiếm để phục vụ công nghệ mới. Như vừa nói bên cạnh những hoạt động khai thác mỏ, phải kể đến các dự án xây dựng cả một hệ thống giao thông trên bộ, như xa lộ cầu đường, hệ thống đường sắt, phải đầu tư vào nhân sự … Để làm được việc này, các nhà đầu tư phải được bảo đảm rằng Nga sẽ không lại đưa quân đánh chiếm Ukraina. Câu hỏi kế tiếp là ai sẽ đứng ra bảo đảm an ninh cho Ukraina. Donald Trump muốn rằng, Mỹ thâu tóm đất hiếm của Ukraina nhưng nghĩa vụ bảo đảm an ninh cho quốc gia này thì sẽ do châu Âu đảm nhiệm. Vấn đề còn liên quan cả đến nước Nga. Nếu Ukraina không là một địa điểm đầu tư an toàn, thì không thể nào tính đến chuyện thu hút đầu tư nước ngoài để khai thác khoáng sản trong khu vực này ». Yếu tố Trung Quốc trong bài toán của Washington Một chi tiết quan trọng khác là Ukraina được cho là đang nắm giữ 17 « kim loại hiếm » sử dụng trong công nghiệp quốc phòng (tên lửa, radar quân sự, vệ tinh…) nên không ai ngạc nhiên khi thấy tổng thống Hoa Kỳ một mực đòi « đổi đất hiếm lấy viện trợ quân sự » trong các cuộc mặc cả với Volodymyr Zelensky. Đòi hỏi này càng hiển nhiên hơn khi mà Trung Quốc đang thống lĩnh thị trường khoáng sản chiến lược từ khâu khai thác đến công đoạn chắt lọc. Mỹ thì đang cần kim loại hiếm để đương đầu với Trung Quốc trong các cuộc chiến kinh tế, thương mại, công nghệ … Mặc dù còn rất nhiều câu hỏi về nguồn tài nguyên của Ukraina đang đợi để được khai thác, nhưng Hoa Kỳ nhòm ngó đến khoáng sản của Ukraina nhằm phá vỡ thế độc quyền của Trung Quốc. Viện Nghiên Cứu Địa Chất Hoa Kỳ USGS thẩm định : trữ lượng « khoáng sản chiến lược » của Mỹ hiện ước tính ở mức 1,4 triệu tấn. Trữ lượng của Nga là 12 triệu tấn, của Brazil cũng như Việt Nam là 22 triệu tấn. Trong khi đó chỉ một mình Trung Quốc đang nắm giữ đến 44 triệu tấn. Lucie Schmid phó chủ tịch cơ quan tư vấn La Fabrique Ecologique chuyên bảo vệ môi trường, trên đài truyền hình Arte lưu ý rằng, Trung Quốc vừa giàu tài nguyên thiên nhiên, vừa thâu tóm thêm quặng mỏ của từ châu Phi đến châu Mỹ La Tinh, vừa phát triển công nghệ tinh lọc để cung cấp kim loại hiếm cho thế giới. Các nhà máy sản xuất ô tô điện của tỷ phú Elon Musk, các nhà máy sản xuất tên lửa của Hoa Kỳ, tập đoàn vũ khí Lookheed Martin đều phụ thuộc vào kim loại hiếm do Trung Quốc cung cấp. « Tất cả những tranh cãi về kim loại hiếm và mang tính chiến lược thực ra xuất phát từ chỗ chúng ta sử dụng những khoáng sản đó như thế nào để sản xuất vũ khí, để chuyển đổi sang một mô hình kinh tế xanh và sạch. Thế giới đang trong một giai đoạn với đầy biến động, tương lai bất định và mọi người đều tin rằng, để đảo ngược tình huống, chúng ta cần phát triển những công nghệ mới, tức là lại càng lệ thuộc hơn vào đất hiếm, vào những kim loại mang tính chiến lược này. Mỹ và châu Âu ý thức được là không nắm giữ kim loại hiếm, không còn làm chủ từ khâu khai thác đến chắt lọc, xử lý đất hiếm ». Nga đã bắt mạch được đòi hỏi của Mỹ ? Vào lúc hồ sơ đất hiếm Ukraina thu hút chú ý của cộng đồng quốc tế, và căng thẳng gia tăng giữa Washington với Kiev, trước khi tiếp đồng cấp Volodymyr Zelensky tổng thống Donald Trump tuyên bố « ông rất muốn mua đất hiếm của Nga ». Vài ngày trước đó, chủ nhân điện Kremlin trả lời báo chí khẳng định rằng « dự trữ khoáng sản và kim loại hiếm của Nga lớn hơn rất nhiều so với của Ukraina ». Trước khi tiếp tổng thống Pháp Emmanuel Macron hôm 24/02/2025 trên mạng xã hội cũng ông Trump viết : Mỹ đang có những cuộc thảo luận rất nghiêm chỉnh với Vladimir Putin về các dự án phát triển kinh tế quy mô ». Lập tức hãng tin Mỹ Bloomberg tiết lộ Washington và Matxcơva đang hướng tới một dự án hiết lập « một con đường thương mại hàng hải qua ngả Bắc Cực ». Báo tài chính Anh, Financial Times đưa sau hai cuộc thảo luận đầu tiên giữa phái đoàn Nga và Mỹ tại Ả Rập Xê Út cũng như Thổ Nhĩ Kỳ, điện Kremlin đã liên hệ với một số đại tập đoàn Mỹ.…

Tạp chí kinh tế

1
Thương mại : Mỹ -Trung đang « dàn trận » cho một cuộc chiến dài hơi 9:36

24 päivää sitten9:36

9:36

Xung đột thương mại Mỹ - Trung lần thứ hai thay đổi theo từng ngày. Bắc Kinh sử dụng lại đúng chiến lược của Washington trong các đòn đáp trả. Trong hơn 20 ngày đầu cuộc chiến, đôi bên trong thế « vừa đánh vừa nghe » : đó là chiến thuật câu giờ để chuẩn bị cho một cuộc giao tranh dài hơi và khốc liệt hơn ? Trung Quốc có không ít vũ khí để lao vào một cuộc đọ sức mà Nhà Trắng đã khơi mào. Trung Quốc là mục tiêu hàng đầu mà tổng thống Donald Trump nhắm tới trong các cuộc chiến thương mại do Nhà Trắng mở ra. Ở màn 1 khi loan báo tăng thuế nhập khẩu nhắm vào Trung Quốc, Canada và Mêhicô tổng thống Mỹ đã nhẹ tay hơn với Trung Quốc. Để rồi Washington đến giờ chót đã « tạm tha » cho hai nước láng giềng sát cạnh tại Bắc Mỹ nhưng với Trung Quốc thì không. Từ ngày 04/02/2024 hàng made in China nhập khẩn vào Mỹ bị đánh thuế thêm 10 %. Lập tức Bắc Kinh tuyên bố đáp trả « một cách tương xứng ». Dầu hỏa và khí đốt của Mỹ xuất khẩu sang Hoa Lục bị áp thuế thêm 10 và 15 %. Nhưng thuế hải quan không là công cụ duy nhất chủ tịch Tập Cận Bình có trong tay để đối phó với « trận bão Donald Trump ». Những diễn biến bất ngờ trong cuộc đấu Một điểm đáng chú ý khác, là trong suốt thời gian gần ba tuần qua, có nhiều tin trái ngược về một cuộc điện đàm giữa lãnh đạo hai siêu cường kinh tế thế giới này. Một quan chức của Nhà Trắng loan báo các ông Trump và Tập dự trù một cuộc họp trong ngày 04/02/2025 để rồi lập tức sau đó tổng thống Hoa Kỳ tuyên bố « ông không vội » trao đổi với phía Bắc Kinh. Nhưng khi Bắc Kinh đánh thuế hàng của Mỹ, thì Donald Trump cho biết ông đã « trao đổi » với ông Tập Cận Bình. Không thấy Trung Quốc đề cập đến một cuộc trao đổi ở cấp cao như vậy. Chỉ biết rằng hôm 09/02/2025 Bắc Kinh loan báo « đánh thuế vào 14 tỷ đô la hàng Mỹ xuất khẩu sang Hoa Lục » và biện pháp này có hiệu lực ngay vài giờ sau đó, tức là không để cho đối phương có nhiều thời gian « kịp trở tay ». Nhìn kỹ vào danh sách trừng phạt, 2 tờ báo tài chính Financial Times (Anh) và Nikkei Asia (Nhật Bản) cùng ghi nhận Trung Quốc mạnh tay hơn một chút so với những biện pháp đã được bộ Thương Mại Trung Quốc thông báo trước đó. Như đã được báo trước, than đá và khí hóa lỏng của Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc bị tăng thuế 15 %. Riêng dầu thô của Hoa Kỳ, các thiết bị nông nghiệp, xe chở hàng và ô tô có lượng phát thải lớn bị tăng thuế thêm 10%. Ngoài dự báo, Trung Quốc không chỉ sử dụng biện pháp thuế quan để đáp trả, mà còn « kiểm soát các hoạt động xuất khẩu liên quan đến 25 khoáng sản và công nghệ sang » của Trung Quốc sang Hoa Kỳ. Trung Quốc đồng thời mở rộng thêm danh sách các tập đoàn của Hoa Kỳ bị điều tra với lý do đó những công ty « không đáng tin cậy ». Google, hai tập đoàn may mặc Calvin Klein, Tommy Hilfiger và công ty Illumina trong lĩnh vực công nghệ sinh học bị Trung Quốc điều tra. Washington và Bắc Kinh cùng dùng đòn « giơ cao đánh khẽ » Tờ Financial lưu ý độc giả trong các thông cáo chính thức, Bắc Kinh khéo léo nhắc nhở Nhà Trắng « với 5 loại đất hiếm cần thiết cho công nghiệp sản xuất vũ khí, pin mặt trời, bình điện cho xe ô tô điện của Mỹ, Trung Quốc đang làm chủ chuỗi cung ứng ». Trung Quốc sản xuất 60 % kim loại hiếm sử dụng trên thế giới và 90 % đất hiếm được sàng lọc và chế biến để có thể được đưa vào các nhà máy ở bất kỳ nơi nào trên thế giới đều phải qua tay Trung Quốc. Nhà báo Pierre Haski từng là thông tín viên của nhật báo Libération tại Bắc Kinh và hiện đặc trách mục địa chính trị trên đài phát thanh France Inter, phân tích về chiến lược « giơ cao đánh khẽ » của cả đôi bên : « Chúng ta chớ bị đánh lừa : trong trận chiến thương mại lần này, Mỹ nhẹ tay với Trung Quốc hơn là với hai nước bạn là Canada và Mêhicô khi tăng thuế nhập khẩu. Trước đây ông Trump từng tuyên bố sẽ đánh thuế 60 %, thậm chí là 100 % hàng Trung Quốc bán sang Hoa Kỳ, để rồi hiện tại chỉ tăng thêm 10 % mà thôi. Donald Trump muốn chứng minh rằng ông nói là làm và có thể giáng mạnh vào kinh tế của đối phương. Về phía Trung Quốc cũng vậy : Bắc Kinh đã phản ứng một cách chừng mực. Hiện tại Trung Quốc vẫn bán đất hiếm cho Mỹ, tức là tránh đụng vào một tử huyệt của nền công nghiệp Hoa Kỳ. Nhưng đòn này nhằm nhắc nhở Washington rằng, Bắc Kinh có nhiều là chủ bài trong tay. Cùng lúc Trung Quốc loan báo đánh thuế 10-15 % nhắm vào dầu và khí đốt của Mỹ, nhưng Hoa Kỳ không là nguồn cung cấp chính của Trung Quốc và như vậy không phương hại gì nhiều đến các nhà sản xuất ở Mỹ mà bản thân tăng trưởng của Trung Quốc cũng không bị thiệt hại. Về thứ ba là Bắc Kinh mở lại điều tra nhắm vào một vài tập đoàn Mỹ nhưng đó mới chỉ là một vài tín hiệu Trung Quốc ngầm nhắn gửi đến Washington ». Về thực chất đôi bên cùng chỉ đưa ra những biện pháp trả đũa mang tính tượng trưng nhưng tránh gây tổn thất quá lớn cho đối phương và cho chính mình, thí dụ như Trung Quốc tránh đánh vào nông phẩm của Mỹ vì đây là nguồn cung cấp 20 % đậu tương cho Hoa Lục (theo Nikkei Asia). Nhà báo Anthony Bellange, đài France Inter, cho rằng cả Washington lẫn Bắc Kinh cùng để ngỏ khả năng đối thoại. « Phản ứng của Trung Quốc rất chừng mực và thông minh : Washington cần hiểu rằng nếu cần Bắc Kinh sẵn sàng tấn vào những tử huyệt của đối thủ. Động đến Google, một tập đoàn mà chỉ có 1 % doanh thu được thực hiện ở Hoa Lục, nhưng qua đó Trung Quốc cho thấy khi cần, họ sẵn sàng trừng phạt các tập đoàn công nghệ cao của Mỹ. Trong số các tập đoàn đó thì có hãng xe Tesla của Elon Musk. Một thí dụ khác: Trung Quốc tăng thuế nhập khẩu đánh vào dầu và khí đốt của Mỹ để Washington hiểu rằng Bắc Kinh sẵn sàng ngừng nhập khẩu lương thực, thực phẩm của Hoa Kỳ và Bắc Kinh biết rõ đây là một chủ đề nhậy cảm đối với Donald Trump do các nông dân Mỹ là thành phần cử tri ủng hộ ông ». Trung Quốc còn nắm giữ nhiều vũ khí lợi hại Song trong cách đáp trả Washington, Bắc Kinh khéo léo cho thấy Trung Quốc còn nhiều vũ khí trong tay. Nếu như phía Mỹ có thể mạnh tay hơn nhắm vào những công nghệ mũi nhọn mà Trung Quốc đang cần, thì ông Tập Cận Bình cũng có thể khởi động lá chủ bài « kim loại hiếm ». Hơn thế nữa Trung Quốc còn là một chủ nợ của Hoa Kỳ. Theo một nghiên cứu của ngân hàng Pháp Crédit Agricole , tính đến cuối tháng 4/2024 tổng nợ công của nước Mỹ lên tới 34.700 tỷ đô la, Riêng Trung Quốc hiện đang làm chủ 770 tỷ đô la công trái phiếu của Hoa Kỳ, số tiền này tương đương với gần 10 % nợ của Mỹ trong tay các chủ nợ nước ngoài. Pierre Haski nhắc lại thuế hải quan chỉ là một trong số nhiều vũ khí ông Tập Cận Bình có thể huy động nhưng chưa chắc đã là phương tiện nguy hiểm nhất. « Trung Quốc có nhiều cách để trả đũa Hoa Kỳ. Bắc Kinh nắm giữ công trái phiếu của Mỹ và đây được ví như một quả bom nguyên tử, dù vậy biện pháp này chỉ là một dạng vũ khí răn đe vì sử dụng vũ khí này thì Trung Quốc sẽ đánh sập hệ thống tài chính toàn cầu mà Trung Quốc sẽ là một trong những nạn nhân đầu tiên. Phương cách thứ hai là Bắc Kinh có thể ngừng xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ. Chúng ta biết trên thị trường này Trung Quốc nắm giữ gần như thế độc quyền mà Mỹ thì cần đất hiếm để phát triển công nghệ tiên tiến. Chính vì thế mà tổng thống Trump có ý định nhòm ngó đến đất hiếm của Ukraina ». Đôi bên cùng biết nhau khá rõ Cả Washington lẫn Bắc Kinh mỗi bên đều biết khá rõ đối thủ đang đứng trước mặt mình. Nhóm cộng sự của Donald Trump tỏ ra quyết liệt vì biết rằng xuất khẩu là một trong những động lực tăng trưởng chính của Trung Quốc. Hiện tại đối thủ của nước Mỹ đang khó nhọc để giữ được mục tiêu tăng trưởng 5 %. Ở góc đài bên kia, ông Tập Cận Bình thừa hiểu tổng thống Mỹ đang chật vật kềm hãm lạm phát. « Phạt » hàng rẻ hay nhôm thép của Trung Quốc đẩy chỉ giá tiêu dùng ở Hoa Kỳ lên cao và đó là điều mà Nhà Trắng khó giải thích được với thành phần cử tri đã bầu cho ông Trump. Dù vậy, tổng thống Mỹ thứ 47 luôn cần « ghi những bàn thắng trong công luận » và đó là một lợi thế để Trung Quốc mặc cả với chính quyền Trump. Pierre Haski nhắc lại trận chiến thương mại lần thứ nhất giữa hai cường quốc kinh tế trên thế giới hồi 2019-2020 : « Cần nhắc lại là trong chiến tranh thương mại lần thứ nhất với Trung Quốc hồi 2019, một cuộc chiến mà chính Hoa Kỳ đã gây nên trong nhiệm kỳ đầu của tổng thống Donald Trump, màn một là Nhà Trắng nhắm vào giám đốc tài chính của tập đoàn trang thiết bị viễn thông Hoa Vi cuối 2018. Đến cuối năm 2019 thì ông Trump ký hiệp định đình chiến với Bắc Kinh : Washington ngừng đánh thuế nhập khẩu vào hàng Trung Quốc. Đổi lại, Bắc Kinh cam kết mua thêm 100 tỷ đô la nông phẩm của Hoa Kỳ để thu hẹp xuất siêu với Mỹ. Chúng ta biết là kế hoạch này không được thực hiện vì những tác động của đại dịch Covid gây nên. Tất cả đã dừng lại ở đó, nhưng Trump vẫn cho rằng ông đã thành công và đã đạt được thỏa thuận với đối phương ». Kinh tế trưởng đặc trách khu vực châu Á thuộc ngân hàng HSBC thẩm định : Mỹ tăng thêm 10 % thuế nhập khẩu, Trung Quốc đủ sức « chịu đựng ». Theo nghiên cứu của Nikkei Asia, nếu chiến tranh thương mại Mỹ-Trung dừng lại ở mức thuế 10 %, GDP của Trung Quốc bị giảm đi mất 0,1 điểm, (tức là mục tiêu tăng trưởng của Bắc Kinh hiện là 5 % trong năm 2025 sẽ bị đẩy xuống còn 4,9 %). Nguy hiểm ở đây là biện pháp trừng phạt đó « mới chỉ là khúc dạo đầu », là « màn đầu tiên » như chính tổng thống Trump đã tuyên bố. Tuy nhiên, tính đến ngày 10/02/2025 chỉ số chứng khoán trên thế giới, nhất là ở Hoa Kỳ và Trung Quốc, Hồng Kông có mất giá đôi chút trong một, hai phiên giao dịch để rồi đã nhanh chóng khởi sắc trở lại. Đó là dấu hiệu các nhà đầu tư tin vào những tính toán thực tiễn của cả Washington lẫn Bắc Kinh. Nhưng ở « hiệp đầu » Mỹ và Trung Quốc cùng trong thế « dàn binh bố trận ». Trước ngày nhậm chức, Donald Trump đã có một cuộc điện đàm với Tập Cận Bình. Nhà Trắng đang gây hỏa mù về một cuộc trao đổi thứ nhì giữa tổng thống Mỹ và chủ tịch Trung Quốc. Một số nguồn tin thông thạo được các báo tài chính Anh Mỹ trích dẫn cho rằng « yếu tố Deepseek » gây bất ngờ trong thế giới công nghệ cao là nguyên nhân « làm trật đường rày » chiến lược của Hoa Kỳ trong cuộc đọ sức với Trung Quốc. Theo ngân hàng Barclays chẳng hạn, Trump và cánh tay mặt của ông Elon Musk khó có thể tỏ ra hòa hoãn với Bắc Kinh ». Về phía Trung Quốc, bộ Ngoại Giao nước này chỉ nhắc tới nguyên tắc chung chung là « đối thoại trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau ». Bắc Kinh không để lộ những nước cờ trước khi lao vào cuộc song đấu với Washington. Các chuyên gia của ngân hàng Anh Barclays chờ đợi, Trung Quốc sẽ có một số cử chỉ hòa hoãn ra vẻ nhượng bộ Hoa Kỳ chẳng hạn như là đồng ý bán lại mạng xã hội TikTok một chi nhánh của tập đoàn ByteDance cho một hãng Mỹ nào đó, giả vờ mở cửa thị trường Trung Quốc với các doanh nhân Trung Quốc và khuyến khích các doanh nghiệp quốc gia cộng sản này đầu tư thêm vào « thị trường tự do » ở Hoa Kỳ… Trái lại một số nhà quan sát khác, như Michael Hirson thuộc văn phòng tư vấn 22VResearch, trụ sở tại New York, thì cho rằng, còn quá sớm để dám khẳng định Mỹ và Trung Quốc đã bước vào đàm phán. Theo chuyên gia này, Bắc Kinh đang « chờ đợi Nhà Trắng có chính sách thương mại rõ ràng và trên cơ sở đó ông Tập Cận Bình mới bật đèn xanh cho các tiến trình thương lượng » . Dù vậy trong cuộc chiến thương mại, Trung Quốc và Hoa Kỳ có một lá chủ bài quan trọng cho phép đôi bên tránh được « kịch bản xấu nhất » . Đó là nhà máy lắp ráp ô tô điện khổng lồ của Tesla tại Thượng Hải mà chủ nhân là Elon Musk, cánh tay mặt của tổng thống Trump. Musk hiện được cho là nhân vật được lãnh đạo ở Nhà Trắng lắng nghe nhất hiện tại. Cho đến nay chủ tich Trung Quốc, Tập Cận Bình chỉ mới đích thân tiếp hai chủ doanh nghiệp Mỹ. Người thứ nhất là chủ tịch tổng giám đốc Apple Tim Cook và người thứ hai là ông chủ Tesla, người đang tham gia nội các Donald Trump.…

Tạp chí kinh tế

1
Thương mại Mỹ : Phương pháp mềm mỏng của Ấn Độ, kết quả không nhiều 9:52

4 weeks sitten9:52

9:52

Đến Washington trong hai ngày 12-13/02/2025 với nhiều hứa hẹn về đầu tư và mua thêm hàng của Mỹ, thủ tướng Ấn Độ đã không hoàn toàn thuyết phục được tổng thống Mỹ trên vế kinh tế và thương mại. Nhà Trắng vẫn lên án New Delhi áp dụng chính sách bảo hộ « bất lợi » cho Hoa Kỳ. Nhưng thương mại và kinh tế chỉ là một phần trong mối tác song phương bên cạnh hai hồ sơ lớn khác là nhập cư và an ninh. Phân tích của chuyên gia Olivier Guillard, viện IEGA và trung tâm CRISIS24. Thủ tướng Narendra Modi là lãnh đạo quốc tế thứ tư trên thế giới được tiếp tại Nhà Trắng kể từ khi tổng thống Donald Trump trở lại cầm quyền. Ấn Độ là một trong những mục tiêu đã liên tục bị ông Trump nhắm tới từ ngay trong nhiệm kỳ đầu. Tổng trao đổi mậu dịch hai chiều năm 2024 lên tới 119 tỷ đô la, thâm hụt của Mỹ với Ấn Độ là 45 tỷ đô la. Những nhượng bộ của New Delhi Sau cuộc trao đổi hôm 13/02/2025 Ấn Độ cam kết mua thêm dầu hỏa, khí đốt và nhất là khí hóa lỏng của Mỹ, mời Hoa Kỳ đồng chủ trì một hội nghị về năng lượng trong năm nay. New Delhi thông báo kế hoạch phát triển năng lượng hạt nhân dựa trên công nghệ của Mỹ, trang bị thêm vũ khí và thiết bị quân sự « tối tân » của Hoa Kỳ. Lãnh đạo hai nước đề ra tham vọng đến ngưỡng 2030 tổng trao đổi mậu dịch song phương phải đạt 500 tỷ đô la. Trước khi lên đường sang Washington, thủ tướng Ấn Độ đã loan báo hạ thuế hải quan đánh vào xe máy Harley Davidson (đang từ 50 % xuống còn 30 %) và giảm thuế đánh rượu whisky của Mỹ. Tại Nhà Trắng, ông Modi đã tránh đề cập đến một số bất đồng với Mỹ như trên hồ sơ di dân, vốn là một chủ đề gây khó khăn cho ông với công luận trong nước. Không ít nhà quan sát đề cao phương pháp ngoại giao uyển chuyển của Narendra Modi để tìm ra đồng thuận với chính quyền mới ở Washington nhất là khi Mỹ là « đối tác thương mại quan trọng nhất của quốc gia Nam Á này ». Trả lời đài RFI tiếng Việt Olivier Guillard , Viện Nghiên Cứu Địa Chính Trị Ứng Dụng IEGA và giám đốc thông tin cơ quan tư vấn CRISIS24 Olivier Guillard giải thích về chiến thuật ngoại giao của lãnh đạo Ấn Độ để tiếp cận với tổng thống Trump : « Thủ tướng Modi đáp ứng một số đòi hỏi của ông Trump, đặc biệt là đồng ý thu hẹp thâm thủng mậu dịch của Mỹ, đồng ý rà soát lại các hàng rào quan thuế từ phía Ấn Độ mà hiện tại bị Washington cho là có lợi cho New Delhi. Ông Narendra Modi trấn an nguyên thủ Mỹ rằng Ấn Độ sẽ nhập khẩu nhiều hơn hàng của Mỹ, chủ yếu là năng lượng, đồng thời giảm thuế hải quan cho hàng Mỹ. Tại thủ đô Washington tuần trước ông Modi nhấn mạnh đến mục tiêu tiếp tục trang bị vũ khí tối tân của Mỹ trong tương lai. Tuy nhiên hồ sơ di dân là một cái gai trong đối thoại song phương : gần đây Hoa Kỳ trục xuất từ 100 đến 200 công dân Ấn Độ về nước. Công luận Ấn Độ rất bất mãn và hồ sơ này đặt thủ tướng Modi trong thế khó xử. Dù vậy ông tuyên bố ý định giải quyết hồ sơ này một cách êm thắm, không gây thiệt hại cho cả hai phía ». Chính sách di dân của Trump đẩy Modi vào thế khó Dường như thái độ khiêm tốn của thủ tướng Modi trên hồ sơ di dân không đủ sức thuyết phục. Hai ngày sau khi thủ tướng Ấn Độ kết thúc vòng công du Hoa Kỳ, hôm 15/02/2025 Nhà Trắng trục xuất thêm hơn 200 công dân Ấn Độ nhập cảnh bất hợp pháp vào Mỹ, trong đó có cả phụ nữ và trẻ em. Đây là đợt trục xuất thứ nhì trong vòng 10 ngày. Những người trở về bị còng tay và bị xiềng vào nhau như những tội phạm. Hình ảnh đó đã khiến công luận Ấn Độ bất bình. Mỗi năm có thêm khoảng 725.000 người lao động trái phép gốc Ấn Độ sang Hoa Kỳ định cư và Ấn Độ bị xếp hạng ba trong số các nước có nhiều công dân nhập cảnh bất hợp vào Mỹ. Cùng lúc, cứ trên 100 chuyên viên ngoại quốc có tay nghề cao được tuyển dụng vào Mỹ làm việc với hộ chiếu H-1B, 75 % là các công dân Ấn Độ và phần lớn làm việc trong các tập đoàn công nghệ cao của Mỹ. Lực lượng nhân công có chuyên môn cao này vừa giảm bớt áp lực về kinh tế và xã hội cho chính quyền ở New Delhi, vừa là một nguồn thu về ngoại tệ quan trọng đối với Ấn Độ. Đầu tư, ngoại thương và năng lượng Nhưng mọi chú ý đã tập trung vào những thất bại của thủ tướng Modi trong đối thoại với tổng thống Trump về kinh tế và thương mại. Một phần ba thời gian trong bài phái biểu trong cuộc họp chung với thủ tướng Narendra Modi tại Nhà Trắng hôm 13/02/2025, tổng thống Donald Trump dành để công kích chính sách bảo hộ của Ấn Độ. Mặc dù thâm hụt của Mỹ với quốc gia Nam Á này năm ngoái lên tới gần 45 tỷ đô la, ông Trump chẳng ngần ngại nói tới một mức thâm hụt « gần 100 tỷ đô la » bất lợi cho Hoa Kỳ. Cũng trong cuộc họp báo chung ấy, chủ nhân Nhà Trắng công bố từ đầu tháng 4/2025 Washington sẽ áp « thuế đối ứng » với tất cả các quốc gia nào trên thế giới có hàng rào quan thuế bất lợi cho kinh tế Mỹ. Trước ống kính truyền hình, tổng thống Trump vừa phô trương thành tích : « Thủ tướng Modi thông báo giảm thuế hải quan bất công và quá cao, giới hạn hàng của Mỹ trên thị trường Ấn Độ (…) muốn thay thế các nguồn dầu khí của Nga bằng của Mỹ », vừa khẳng định « Ấn Độ là một trong những quốc gia áp thuế hải quan cao nhất thế giới » gây thiệt hại cho Hoa Kỳ và báo trước « vỏ quýt dầy, móng tay nhọn ». Thủ tướng Modi vẫn chưa rời khỏi thủ đô Washington, cùng ngày 13/02/2025 trả lời một nhà báo, ông Trump đòi đánh thuế 100 % vào khối các nền kinh tế đang trỗi dậy BRICS mà Ấn Độ là một thành viên sáng lập, nếu như khối này dám tách rời khỏi đồng đô la Mỹ. Trên hồ sơ năng lượng Donald Trump tuyên bố « Ấn Độ muốn Hoa Kỳ trở thành nguồn cung cấp chính về dầu hỏa và khí đốt ». Trên thực tế, đến nay Nga và các nước trong khối xuất khẩu dầu hỏa OPEC mới là nguồn bảo đảm đến 87 % nhu cầu tiêu thụ năng lượng cho quốc gia Nam Á này. Tháp tùng thủ tướng Modi, ngoại trưởng Ấn Độ cho biết « trong ngắn hạn kim ngạch xuất khẩu dầu khí của Hoa Kỳ sang Ấn Độ sẽ được nâng lên tới 25 tỷ đô la một năm thay vì 15 tỷ như hiện tại ». Về năng lượng hạt nhân thì New Delhi sẵn sàng nới lỏng một số các quy định về an toàn hạt nhân, mở đường cho việc phát triển ngành công nghiệp này. Lập tức tổng thống Trump đã thấy viễn cảnh « thu về hàng chục tỷ đô la cho nền công nghiệp hạt nhân Hoa Kỳ » An ninh, quốc phòng Chính quyền Trump cũng đã gây áp lực khi khẳng định rằng « Ngay từ năm nay, chúng tôi sẽ bán thêm hàng tỷ đô la vũ khí cho Ấn Độ và đang xem xét khả năng bán chiến đấu cơ F-35 » cho New Delhi. Ngoại trưởng Ấn Độ Vikram Misri lưu ý, « hiện tại đây chỉ mới là một đề xuất » từ phía Washington. Trong một nghiên cứu gần đây Viện Brookings của Mỹ đã nhắc lại, về các thiết bị quân sự, Ấn Độ « lệ thuộc đến 65 % vào vũ khí của Nga, cho dù là từ năm 2000, New Delhi đã bắt đầu đa dạng hóa các nguồn cung cấp » mà điển hình là mua chiến đấu cơ Rafale của Pháp. Ngoài ra, nếu như New Delhi là thành viên của nhóm Bộ Tứ QUAD (Ấn Độ -Mỹ-Nhật và Úc) thì New Delhi cũng là một trong số những bên tham gia tổ chức an ninh chung Tổ Chức Hợp Tác Thượng Hải (SCO) mà ở đó Nga và Trung Quốc là hai cột trụ. Dù rằng ít được tổng thống Trump ồn ào nhắc đến trong cuộc họp báo chung với thủ tướng Modi tại Nhà Trắng tuần trước, nhưng có nhiều dấu hiệu là hồ sơ về an ninh và địa chính trị mới là những mối liên kết thực sự gắn liền Washington với New Delhi. Chuyên gia Olivier Guillard viện IEGA và cơ quan tư vấn CRISIS24 phân tích : « Washington và New Delhi cùng trông thấy một lợi ích chiến lược hiển nhiên từ việc xích lại gần nhau trong thế giới đa cực với nhiều chuyển biến ở cấp khu vực, với nhiều dư âm như hiện tại. Về mặt kinh tế Mỹ và Ấn Độ từ lâu nay đã đẩy mạnh hợp tác. Về mặt chính trị thì đây là hai nền dân chủ lớn - cho đến hiện tại, tính theo số cử tri. Hai quốc gia này không có những hiềm khích hay những mối căng thẳng lớn : đấy đã là những điểm tạo thuận lơi để nền kinh tế số 1 và số 5 toàn cầu giao lưu. Nhìn từ khía cạnh địa chính trị, mối bang giao cũng đã được phát triển từ khi New Delhi muốn được công nhận là một cường quốc của thế giới chứ không chỉ là một nước lớn trong khu vực. Để đạt được mục tiêu này, Ấn Độ cần có một điểm tựa về mặt ngoại giao. Hoa Kỳ đương nhiên là một yếu tố then chốt trong tính toàn này. Hơn nữa cả Ấn Độ lẫn Mỹ đều có một đối thủ chung đó là Trung Quốc. Cho dù bang giao giữa New Delhi với Bắc Kinh có phần được cải thiện trong thời gian gần đây, nhưng về cơ bản Ấn Độ thừa biết là trong thế yếu so với Trung Quốc. Ở góc đài bên kia, từ Nhà Trắng đến bộ Ngoại Giao, Quốc Phòng Mỹ đều xem Trung Quốc là một đối tác thương mại không thể thiếu, nhưng lại là một địch thủ về mặt chiến lược tại châu Á và Châu Á Thái Bình Dương, hiểu theo nghĩa rộng và theo nhiều cấp. Do vậy trao phó cho Ấn Độ một số trách nhiệm về mặt an ninh, chiến lược và nhất là để theo dõi Trung Quốc trong vùng Ấn Độ Dương hay Đông Á nằm trong chính sách của Mỹ kể từ khi Hoa Kỳ rút khỏi Afghanistan. Washington không muốn để Trung Quốc và Nga tự do tung hoành trong khu vực này » . Hoài nghi về đồng minh Mỹ Nhìn từ phía New Delhi, nhà nghiên cứu Pháp về Nam Á Olivier Guillard ghi nhận qua những cuộc trao đổi ông đã có với các chuyên gia tại New Delhi thì Ấn Độ đang thực sự lo ngại về sự thay đổi trong đường lối đối ngoại của tân chính quyền Mỹ : « Tầm nhìn của Ấn Độ khá gần gũi với quan điểm của Seoul, Tokyo hay Đài Bắc : Liệu rằng ngày mai, Hoa Kỳ có còn là đồng minh của họ nữa hay không ? Sự hoài nghi này lại càng lớn kể từ khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng. New Delhi tự hỏi họ có thể trông cậy vào vũ khí của Mỹ nếu chẳng may lại xảy ra xung đột với Trung Quốc hay không ? Ngành ngoại giao Ấn Độ đang trong thế hết sức lo lắng. Đương nhiên không ai để lộ rõ điều này. Ấn Độ đang trong thế bất an trước mối đối tác và những phản ứng khó lường trong quan hệ với Mỹ. Điều này được cảm nhật rất rõ trong hàng ngũ các chuyên gia về chiến lược và ở bên trong hậu trường sân khấu chính trị tại New Delhi ». Châu Âu để làm đối trọng với Mỹ ? Trong bối cảnh này, Paris đã là chặng dừng trước khi thủ tướng Narendra Modi đến Washington hội kiến tổng thống Mỹ Donald Trump. Olivier Guillard nhận định : « Cần nhớ rằng về bang giao quốc tế, Ấn Độ luôn từ chối nguyên tắc một thế giới lưỡng cực. Matxcơva là một đối tác lâu đời của New Delhi. Cũng chính nguyên tắc vì một mô hình đa cực đó mà Ấn Độ đã đẩy mạnh quan hệ và chia sẻ một số giá trị với nhiều quốc gia châu Á như Nhật Bản hay Úc. Riêng với châu Âu từ khi giành được độc lập, Ấn Độ luôn có thiện cảm với châu lục này. Hơn nữa New Delhi đánh giá cao nhiều thành viên trong Liên Hiệp Châu Âu. Pháp và Đức chẳng hạn được xem là những đối tác đáng tin cậy. Việc thủ tướng Modi công du nước Pháp trước khi sang Hoa Kỳ hội kiến tổng thống Trump cũng là một thông điệp mà New Delhi gián tiếp nhắm gửi tới Washington (…) Ấn Độ hiện nay là nước đông dân nhất địa cầu, với một tầng lớp trung lưu đang lớn mạnh. Đây là một quốc gia đầy tiềm năng , là nơi có nhu cầu tiêu thụ rất lớn trong nhiều lĩnh vực từ công nghệ hàng không đến công nghiệp, vận tải … Bấy nhiêu cũng đủ để Ấn Độ trở thành một đối tác mà các nước châu Âu cần phải lôi kéo về phía mình, cần phải mở rộng quan hệ hữu hảo để tiếp cận thị trường quốc gia Nam Á này. Hơn nữa Ấn Độ là một trong những quốc gia châu Á hiếm hoi có một sự ổn định chính trị lâu bền , chia sẻ những giá trị về dân chủ với châu Âu ». Sau thủ tướng Nhật Bản, Shigeru Ishiba, ông Narendra Modi là nhà lãnh đạo châu Á thứ nhì tổng thống Trump tiếp tại Nhà Trăng trong ba tuần đầu trở lại cầm quyền. Theo giới quan sát đây là dấu hiệu cho thấy Ấn Độ vẫn trên tuyến đầu trong chiến lược của Mỹ kềm tỏa ảnh hưởng của Trung Quốc tại châu Á. Dù vậy Donald Trump có thói quen bắt nạt đối phương và thích phô trương với công luận Mỹ về những « thắng lợi » to lớn của ông vì một nước Mỹ hùng mạnh, bất chấp thực tế có thực có ra sao đi chăng nữa.…

Tạp chí kinh tế

1
Trí tuệ nhân tạo : Mỹ-Trung Quốc, hai chiến lược trước cùng một trận đấu 9:26

6 weeks sitten9:26

9:26

Trung Quốc đã trở thành một « cường quốc về công nghệ tiên tiến », không chỉ « đi sau » Hoa Kỳ. Các tập đoàn Mỹ trông cậy vào sức mạnh của sự sáng tạo và đồng tiền để phát triển trí tuệ nhân tạo AI. Deepseek đang chứng minh rằng đó không là con đường duy nhất để đến đích. Viễn cảnh Bắc Kinh áp đảo thế giới với hàng rẻ low cost kể cả về công nghệ mới đặt Washington trong thế « bất an ». Washington vừa công bố kế hoạch « Stargate 500 tỷ đô la », một dự án đầu tư khổng lồ để phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo, logo con cá voi xanh Trung Quốc của Deepseek làm rung chuyển từ thung lũng công nghệ Silicon ở California đến tận sàn chứng khoán Wall Street tại New York. Lý do « một phiên bản Trung Quốc của ChatGPT được cho là thông minh hơn, gọn nhẹ hơn và hiệu quả hơn » so với các công cụ của Mỹ. Bắc Kinh thách thức thung lũng công nghệ Silicon Những tên tuổi lớn ở thung lũng công nghệ California đã phải thừa nhận là với ứng dụng Deepseek, Bắc Kinh « đã tung một đòn lợi hại » trong trận chiến AI. Hiện tại còn rất nhiều những câu hỏi chung quanh công cụ « trợ giúp thông minh » của Trung Quốc, một công cụ tìm kiếm và hỗ trợ miễn phí, nhưng theo Daniel Andler, một nhà triết học và cũng là một nhà nghiên cứu về toán và khoa học người Mỹ, lịch sử đã chứng minh rằng, cứ mỗi lần mà một công cụ sản xuất, hay một dịch vụ không còn là một thứ xa xỉ phẩm mà trở thành một mặt hàng đại chúng thì đó là một sự « đảo lộn ». Trong trường hợp này, Deepseek đã mang lại nhiều sự đảo lộn cùng một lúc mà đầu tiên hết là một « bước đại nhẩy vọt của Trung Quốc về mặt kỹ thuật và giá cả ». Công ty khởi nghiệp ở Hàng Châu do doanh nhân còn trẻ tuổi Lương Văn Phong lập ra mới chỉ cách này 2 năm, đã trình làng một công cụ « hiệu quả tương đương, thậm chí là thông minh hơn » so với các đối thủ cạnh tranh ở Hoa Kỳ. Deepseek cũng đã được phát triển từ những thiết bị « thô thiển hơn » so với những gì mà các kỹ sư ở Mỹ đã có trong tay để « nuôi dưỡng trí tuệ nhân tạo ». Để có được « sản phẩm mới », căn cứ vào các thông tin chính thức của Deepseek, ứng dùng này chỉ cần chưa đầy 6 triệu đô la để phát triển. Trong khi đó Open AI với ChatGPT của Mỹ do tỷ phú Sam Altman điều hành phải đầu tư hơn 100 triệu đô la. « Hàng rẻ » higt tech Trung Quốc sẽ tràn ngập thế giới Với ứng dụng « thông minh » của Deepseek Trung Quốc có điều kiện để trở thành « công xưởng » của thế giới kể cả trong những lĩnh vực công nghệ tiên tiến nhất. Guillaume Graillet, phóng viên của tuần báo Pháp Le Point phụ trách mục công nghệ cao, nói đến một sự « phục thù » của Bắc Kinh « Đây là một sự phục thù, như ông Lý Khai Phục (Kai Fu Lee) một doanh nhân hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ cao của Trung Quốc đã dự báo trong một cuốn sách ông cho ra mắt độc giả đã từ khá lâu nay. Về trận chiến giữa Mỹ và Trung Quốc về trí tuệ nhân tạo, họ Lý đã trông thấy trước một ngày nào đó Trung Quốc sẽ vượt trội, nhờ mô hình mã nguồn mở -open source. Ngoài ra, thành công của Deepseek cũng là thất bại của các chính sách kềm tỏa công nghệ Trung Quốc phát triển mà chính quyền Biden đã theo đuổi và chắc chắn là tổng thống Trump sẽ còn mạnh tay hơn. Điểm thứ ba ở đây là Trung Quốc, trên nguyên tắc, đã phát triển ứng dụng thông minh từ những bọ điện tử không thuộc thế hệ tiên tiến nhất -thậm chí là bị chậm mất so với các đối thủ ở Mỹ đến 2 thế hệ về chip điện tử, vậy mà họ vẫn có những sản phẩm rất tốt. Điều này làm tôi liên tưởng đến trường hợp của Hoa Vi. Mỹ cũng đã tìm mọi cách để ngăn cản nhà cung cấp thiết bị viễn thông này phát triển, nhưng họ vẫn hoạt động rất tốt ở châu Phi và nhiều nơi trên thế giới ». Chiến lược của các doanh nghiệp Mỹ hết hiệu quả ? Gilles Babinet, đồng chủ tịch Hội Đồng Quốc Gia về Công Nghệ Kỹ Thuật Số của Pháp nhấn mạnh nếu như Mỹ trông cậy vào những trung tâm xử ký dữ liệu cồng kềnh, mà tiêu biểu nhất là thông báo của Nhà Trắng đầu tư 500 tỷ đô la để xây dựng các « data center » khổng lồ, thì trái lại, Trung Quốc tập trung vào một mô hình « gọn và nhẹ » ít hao tốn năng lượng hơn. « Trung Quốc là yếu tố mới khuynh đảo chiến lược phát triển của các đại tập đoàn công nghệ cao ở Hoa Kỳ. Mỹ dựa vào sức mạnh của sự sáng tạo và của đồng tiền. Các ông chủ trong lĩnh vực high tech ở Mỹ chủ trương đầu tư thật nhiều tiền, lấy đó làm vũ khí để triệt hạ hết các đối thủ cạnh tranh. Họ chủ trương mở những trung tâm xử lý dữ liệu -data center khổng lồ để không một ai đủ vốn và đủ sức mở những data center khác to hơn là của Mỹ. Hoa Kỳ hiện trong giai đoạn xây dựng các data center kiểu này. Nhưng cần phải nói đây là các khoản đầu từ chưa thu về được lãi. Trong lúc mà Hoa Kỳ đầu tư biết bao nhiêu tiền của để mở các ‘nhà máy’ xử lý data cực lớn, và cực mạnh thì Deepseek bắt mọi người phải giật mình : công ty khởi nghiệp này không cần những data center đồ sộ như của Mỹ mà vẫn có thể cung cấp các dịch vụ hỗ trợ hiệu quả như các đối thủ Hoa Kỳ. Điều đó cho thấy tiền bạc và khả năng huy động thật nhiều vốn không là những yếu tố quyết định duy nhất để phát triển » Yếu tố Mỹ trong sự thành công của Trung Quốc Không được tiếp cận với các thiết bị hiện đại như Mỹ, các doanh nghiệp Trung Quốc đã có nhiều cách xoay xở khác nhau. Vẫn ông Gilles Babinet, thuộc Hội Đồng Quốc Gia về Công Nghệ Kỹ Thuật Số của Pháp cho rằng, vô hình chung, chính sách trừng phạt của Mỹ đã tạo lực đẩy cho những công ty Trung Quốc như Deepseek : « Mỹ áp dụng chính sách ‘lấy thịt đè người. Mang rất nhiều tiền ra để thiên hạ khiếp sợ. Không ai có điều kiện để đầu tư như Mỹ và do vậy họ chỉ đi theo sau và phải dựa vào các doanh nghiệp Mỹ. Sam Altman, chủ nhân Open AI từ một năm rưỡi nay đã loan báo cho ra đời những sản phẩm mới, nhưng vẫn chưa thấy ChatGPT thế hệ 5 xuất hiện trên thị trường. Trong khi đó thì công ty khởi nghiệp của Trung Quốc lại có những ứng dụng thông minh hiệu quả. Đây là một thành công về mặt khoa học, bởi vì Trung Quốc sử dụng một phương pháp khác để phát triển AI. Họ cũng bắt buộc phải đi tìm một con đường khác. Lý do là, dưới tác động của các chính sách trừng phạt Washington ban hành, các hãng Trung Quốc không tiếp cận được với các loại chip tiên tiến nhất. Bản thân nhà cung cấp thiết bị Nvidia, một tập đoàn của Mỹ đã thừa nhận rằng cấm xuất khẩu cho Trung Quốc cũng vô ích, bởi Trung Quốc có khả năng phát triển những ứng dụng hiệu quả từ những bọ điện tử không thuộc dòng ‘đẳng cấp’ nhất. Deepseek chứng minh rằng dù chỉ được sử dụng chip đi sau đến 2 thế hệ so với các đối thủ ở Hoa Kỳ, trí tuệ nhân tạo của Trung Quốc vẫn lợi hại ». AI và vế địa chính trị Liệu rằng trí tuệ nhân tạo Trung Quốc đang « xào lại » bàn cờ địa chính trị trên thế giới hay không khi mà ngay cả trong một lĩnh vực công nghệ mũi nhọn như AI, theo sát nút Hoa Kỳ không phải là châu Âu hay Nhật Bản, Hàn Quốc mà lại là một công ty khởi nghiệp ít được biết đến của Trung Quốc. Charles Thibout, chuyên nghiên cứu về khía cạnh địa chính trị trong mảng công nghiệp kỹ thuật số, cộng tác viên của Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược IRIS của Pháp cho rằng còn quá sớm để kết luận là Trung Quốc đang làm thay đổi cục diện chiến trận AI : « Sự xuất hiện của công ty khởi nghiệp Trung Quốc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo là một điều đáng khích lệ về mặt sáng tạo và kỹ thuật. Tuy nhiên tôi không dám nghĩ rằng Deepseek làm thay đổi bàn cờ trong trận đấu về AI giữa Hoa Kỳ với Trung Quốc. Với công cụ thông minh để hỗ trợ người sử dụng này, Trung Quốc đã có một bước ‘đại nhẩy vọt’ để giành được một chỗ đứng ngang hàng với Mỹ trong một lĩnh vực còn rất mới mẻ. Nhưng bước kế tiếp, chúng ta phải tìm hiểu xem công cụ này được sử dụng như thế nào, để dùng vào việc gì … Tất cả mới chỉ bắt đầu, chưa thể biết được Deepseek hữu ích đến đâu ». Hết thành kiến về vai trò của Đảng và sự sáng tạo ? Cũng chuyên gia Charles Thibout viện IRIS thận trọng cho rằng, trong các thông cáo chính thức của Trung Quốc về những thành tích vượt bực của ứng dụng Deepseek cũng có một phần yếu tố « tuyên truyền » để chứng minh rằng, không gì kềm tỏa được quyết tâm của Bắc Kinh trở thành một cường quốc công nghệ thời đại kỹ thuật số. Điều đó không cấm cản, sự trỗi dậy của Deepseek là một bằng chứng cho thấy rằng, chính sách kiểm duyệt của đảng Cộng Sản Trung Quốc không hoàn toàn bóp ngạt sức sáng tạo và khả năng đổi mới trong làng công nghệ cao của quốc gia này. Về phía Hoa Kỳ, Lầu Năm Góc từ lâu nay đã theo dõi sát tiến trình phát triển công nghệ cao của Trung Quốc kể từ khi quốc gia châu Á này đề ra mục tiêu làm chủ công nghệ « thông minh nhân tạo ». « Từ lâu nay Hoa Kỳ đã theo dõi sát tiến trình phát triển công nghệ của Trung Quốc, đặc biệt là từ khi Bắc Kinh công bố kế hoạch phát triển AI. Năm 2014 Lầu Năm Góc đã có hẳn một chiến lược phát triển công nghệ tránh để bị Trung Quốc qua mặt về quân sự và trong nhiều lĩnh vực khác nữa. Năm 2017 Bắc Kinh khởi động một kế hoạch quy mô để phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo. Trong giai đoạn 2017-2025 hàng năm Trung Quốc đầu tư 70 tỷ đô la cho AI và từ khi đó AI trở thành một vấn đề về địa chính trị. Cũng 2017, ở Matxcơva ông Vladimir Putin giải thích quyền lực trên thế giới thuộc về quốc gia nào làm chủ công nghệ AI. Từ khi đó tất cả mọi người đều chú ý đến AI ». Trung Quốc và Mỹ chia nhau thị trường thế giới Nói cách khác, không ai ngạc nhiên trước sự trỗi dậy của Trung Quốc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo nói riêng, trong thế giới « high tech » nói chung khi biết rằng từ hơn một thập niên qua, Bắc Kinh đã có hẳn chiến lược phát triển công nghệ cao. Chỉ riêng về AI, trong lúc tại Hoa Lục có hơn 4500 công ty chỉ tập trung phát triển các công cụ hỗ trợ thông minh thì Pháp hiện mới chỉ có từ 600 đến 800 star up mạo hiểm trong một lĩnh vực còn mới mẻ này. Một điểm nổi bật khác là vào lúc mà giới trong ngành chú ý vào những tiến bộ hay kế hoạch đầu tư của các tập đoàn lớn ở Trung Quốc như Baidu chẳng hạn thì những bước đột phá lại xuất phát từ những công ty nhỏ, ít được truyền thông nhắc tới. Cũng chính nhờ ít « nổi tiếng » nên những doanh nghiệp như Deepseek mới dễ xoay xở và thoát lưới trừng phạt của Hoa Kỳ. Cuối cùng, như bà Rebecca Arcesati, thuộc trung tâm nghiên cứu Merics của Đức chuyên về hồ sơ Trung Quốc ghi nhận « hiện tượng » Deepseek làm chính giới ở Washington rúng động bởi Bắc Kinh đang thu hẹp khoảng cách với Hoa Kỳ kể cả trong những lĩnh vực mà đến nay Mỹ vẫn tự coi là « một mình một chợ ». Tâm trạng đó chắc chắn sẽ là củi lửa để các doanh nghiệp Mỹ và nhất là Lầu Năm Góc tăng tốc các chương trình phát triển « công nghệ thông minh » để tiếp tục thống lĩnh toàn cầu.…

Tạp chí kinh tế

1
Chính sách kinh tế của tổng thống Trump : Người Mỹ chờ đợi những biện pháp mạnh 9:26

8 weeks sitten9:26

9:26

Trong ngày đầu nhiệm kỳ 2 tổng thống Donald Trump đã ký một loạt các sắc lệnh để « Đưa nước Mỹ trở lại với thời kỳ vàng son ». Trở lại Nhà Trắng, tổng thống Mỹ thứ 47 ban bố « tình trạng khẩn cấp » ở biên giới với Mêhicô để ngăn chận nhập cư, ban bố « tình trạng khẩn cấp về năng lượng » để cho phép các tự do khai thác dầu khí và ông dự trù tăng 25% thuế nhập khẩu đánh vào hàng của Mêhicô và Canada kể từ ngày 01/02/2025. Mục tiêu đầu tiên của tân tổng thống Hoa Kỳ qua những phát biểu ở điện Capitol ngay sau tuyên thệ nhậm chức cũng như những sắc lệnh ông đã ký ngay trong ngày 20/01/2025 nhằm đáp ứng những mong đợi mà hơn 74 triệu cử tri đã bỏ phiếu ủng hộ ứng cử viên của bên đảng Cộng Hòa tháng 11/2024. Chính sách kinh tế của tổng thống Trump trong 4 năm sắp tới sẽ cho phép thu hẹp nhập siêu của Mỹ với nhiều nước bạn hàng trên thế giới hay không ? Liệu hiệu ứng Trump có giúp khống chế được lạm phát và tăng sức mua cho người dân Hoa Kỳ ? Làm thế nào để dung hòa phát triển kinh tế của Mỹ khi đánh mất nguồn lao động « chủ chốt » trong nhiều lĩnh vực kinh tế như ngành xây dựng và nông nghiệp ? Mỹ không phụ thuộc vào thế giới « Kể từ ngày hôm nay đất nước của chúng ta sẽ giàu mạnh và sẽ lại được toàn thế giới trọng nể ». Tổng thống Donald Trump đã khẳng định như trên vào lúc truyền thông quốc tế đều hướng về Washington nhân ngày ông nhậm chức. Trong những phát biểu đầu tiên, nguyên thủ Hoa Kỳ luôn đặt Nước Mỹ lên trên hết về mọi mặt : chính trị, quân sự và nhất là kinh tế. Donald Trump cũng đã nhắc lại những mục tiêu như là « thu hồi » kênh đào Panama hay Đan Mạch « rồi sẽ chấp nhận trao lại đảo Groenland » cho Washington vì an ninh của Hoa Kỳ và thế giới. Thông cáo đầu tiên của Nhà Trắng dưới nhiệm kỳ Trump 2 xác nhận : « Tổng thống Trump sẽ loan báo chính sách thương mại với ưu tiên (..) để nước Mỹ không còn phải phụ thuộc vào những tổ chức của nước ngoài, để chính sách thuế khóa của Hoa Kỳ không đè nặng lên các doanh nghiệp Mỹ ». Để chứng minh với công luận trong nước rằng không một tổ chức quốc tế nào hạn chế sự phát triển của các doanh nghiệp Mỹ, cũng ngày 20/01/2025, tổng thống Trump ký hai sắc lệnh rút Washington ra khỏi Tổ Chức Y Tế Thế Giới và lần thứ nhì, nước Mỹ dưới tay Donald Trump không để thỏa thuận chống biến đổi khí hậu Paris 2015 trói buộc. Các nhà sản xuất dầu và khí đá phiến Hoa Kỳ là cử tri trung thành với Trump. Tân tổng thống Hoa Kỳ cùng lúc đã hủy luôn mục tiêu của người tiền nhiệm từ nay đến 2030, một nửa khối lượng xe hơi lưu hành ở Mỹ phải là ô tô điện, bởi ô tô điện được cho là « không gây khí thải carbon làm hâm nóng trái đất », hủy biện pháp trợ cấp 7.500 đô la cho những người mua ô tô điện. Không biết rằng chủ nhân tập đoàn ô tô điện Tesla, tỷ phú Elon Musk nghĩ gì về sắc lệnh đó ? Tổng cộng trong ngày đầu ở Nhà Trắng, tổng thống Trump, 78 tuổi, đã hủy đúng 78 sắc lệnh của người tiền nhiệm Joe Biden, trong đó có cả những biện pháp để giữ giá thuốc rẻ, để kể cả người nghèo cũng có điều kiện chữa trị khi đau ốm. Nhìn từ Washington, nhà báo Phạm Trần ghi nhận, dân Mỹ đang kỳ vọng nhiều vào tổng thống Trump, mà thiết thực với đời sống hàng ngày của họ hơn hết là vấn đề lạm phát. Tổng thống Trump cam kết huy động mọi phương tiện để khắc phục vấn đề này vì biết rằng, chính quyền Biden mãn nhiệm đã bị cử tri trừng phạt qua lá phiếu một phần do đời sống đắt đỏ, với đỉnh điểm 9 % trong năm 2022 trước khi rơi xuống còn 2,9 % vào cuối năm 2024. « Người Mỹ không quan tâm đến các vấn đề quốc tế. Họ tập trung vào cơm áo gạo tiền. Lạm phát tại Hoa Kỳ hiện nay là 2,9 %, thất nghiệp là từ 4,% đến 4,3 % và đối với công luận ở đây mức thất nghiệp và lạm phát đó vẫn còn cao ». Trục xuất 11 triệu người nhập cư trái phép Một quyết định mạnh mẽ khác của tân tổng thống Hoa Kỳ là ban bố « tình trạng khẩn cấp ở biên giới phía nam » với Mêhicô để ngăn chận người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ. Một phần lớn cử tri bỏ phiếu cho đảng Cộng Hòa vì xem người nước ngoài là một mối đe dọa đối với « an ninh của đất nước và an ninh của chính họ ». Trong thời gian vận động, ứng cử viên tổng thống Donald Trump xem người nước ngoài là những « tội phạm » và là nguồn « cướp công việc làm » của người dân Mỹ. Ông dự trù trục xuất 11 triệu người không có giấy tờ hợp lệ. Nhưng « nói dễ làm khó » nhà báo Phạm Trần từ Washington giải thích : « Quả thật khi ra tranh cử, ông Trump có hứa với cử tri sẽ trục xuất tất cả 11 triệu di dân bất hợp pháp. Nếu tất cả bị trục xuất thì sẽ ảnh hưởng tới công việc làm trên đất Mỹ (…) nhất là ở nông thôn. Phần lớn người lao động ở các nông trại là người nước ngoài, hợp pháp hay không hợp pháp. Đa số là dân Nam Mỹ ». Theo báo cáo công bố vào tháng 7/2024 của Pew Research Center, một trung tâm nghiên cứu chuyên cung cấp thông tin về các vấn đề xã hội, trụ sở tại Washington, 11 triệu người nhập cư bất hợp pháp chiếm 3 % dân số Hoa Kỳ, 80 % trong số này đã định cư tại Mỹ từ hơn 15 năm qua, có công việc làm ổn định và « phần lớn đã hội nhập » vào đời sống và kinh tế của nước Mỹ. Trên thị trường lao động, hơn 8 triệu người trong số đó là « chìa khóa » trong nhiều lĩnh vực. Theo thống kê của Sở Di Trú AIC : 13 % công nhân trong ngành xây dựng và nhân viên làm việc ở các nông trại là người nước ngoài không có giấy tờ hợp lệ. Ngoài ra, cũng nhờ có người nhập cư trái phép này mà thị trường lao động ở Hoa Kỳ bớt căng thẳng. Một nghiên cứu của viện Peterson cho thấy chỉ cần trục xuất 1,3 triệu người lao động trái phép, chỉ số giá cả ở Mỹ sẽ bị đẩy lên thêm 1,5 %. Nói cách khác, ồ ạt trục xuất người nhập cư như ông Trump cam kết sẽ làm phương hại đến mục tiêu chống lạm phát mà ông đề ra. Chính sách đánh thuế hải quan : hiệu quả gây tranh cãi Thêm một biện pháp khác trong chính sách kinh tế của tổng thống Trump có nguy cơ gây ra lạm phát ở Mỹ, đó là các đòn đánh thuế nhập khẩu vào hàng của nước ngoài bán sang Hoa Kỳ. Nhà báo Phạm Trần cho biết tiếp : « Thêm vào đó, ông Trump đã hứa tăng thuế nhập khẩu. Đương nhiên là ông nhắm vào hàng rẻ Trung Quốc tràn ngập thị trường Mỹ. Nhưng đánh thuế hàng Trung Quốc, thì Bắc Kinh cũng sẽ phản ứng lại. Chiến tranh thương mại không có lợi cho ai hết. Hàng Trung Quốc đắt hơn thì sẽ ảnh hưởng đến lạm phát ». Phải chăng vì lý do này mà tổng thống Trump trong ngày đầu của nhiệm kỳ 2, có vẻ hơi do dự trên hồ sơ thương mại ? Ông dự trù đánh thuế vào hàng của Canada và Mêhicô 25 % kể từ ngày 01/02 và không thấy nhắc đến trường hợp của Trung Quốc, ít ra là vào lúc phó chủ tịch Trung Quốc Hàn Chính đang có mặt tại Washington dự lễ đăng quang của ông Trump. Song nhiều nhà quan sát đoán rằng, rất có thể tổng thống Trump sẽ dùng lá bài thuế hải quan để mặc cả với Bắc Kinh hòng mua lại ứng dụng TikTok. Trên đài RFI tiếng Pháp, giáo sư kinh tế Jérémy Ghez Trường Cao Đẳng Thương Mại HEC không ngạc nhiên về phương pháp đàm phán kiểu rất « cao bồi » của ông Trump và cho rằng tổng thống Mỹ thứ 47 có lẽ đang mở ra một chương mới cho mô hình kinh tế toàn cầu : « Từ lâu nay ai cũng biết phương pháp của ông Trump, biết từ khi ông lãnh đạo nước Mỹ ở nhiệm kỳ đầu và với năm tháng ông đã mài giũa thêm công cụ đó. Có nghĩa là thay vì đàm phán để đạt đến một thỏa thuận có lợi cho cả đôi bên thì Donald Trump lại chủ trương dồn đối thủ vào chân tường, hạ gục đối phương (…) Đây là một chương mới mở ra trong tiến trình toàn cầu hóa. Trong quá khứ, một hiệp định tự do mậu dịch đơn thuần là một công cụ về kinh tế để mang lại phúc lợi cho các bên liên quan. Giờ đây trong tầm nhìn của Trump và của một số quốc gia, chính sách kinh tế bao gồm cả từ vế chủ quyền quốc gia, đến khả năng tự chủ. Hơn nữa, đây còn là một công cụ để thể hiện sức mạnh, để các cường quốc đọ sức với nhau. Đối với ông Trump, kinh tế là để phục vụ mục tiêu chính trị cũng như là chính trị phải được dùng để củng cố kinh tế của một quốc gia ».…

Tạp chí kinh tế

1
2025 : Donald Trump thách đố tăng trưởng của Trung Quốc 9:29

9 weeks sitten9:29

9:29

2025- Ất Tỵ là năm kinh tế Trung Quốc gặp nhiều vận hạn, bị « hung thần Donald Trump chiếu tướng». Không khó để đoán trước quẻ bói này, nhưng năm nay Bắc Kinh kỷ niệm kế hoạch « Made In China 2025 » với tham vọng đưa Trung Quốc thành một cường quốc công nghệ mũi nhọn, ngang ngửa và thậm chí là hơn cả Hoa Kỳ tròn 10 năm tuổi. Trong quẻ bói đầu năm về tương lai Trung Quốc báo tài chính Nhật, Nikkei Asia (06/01/2025) ghi nhận, 2024 đã chẳng được hanh thông, 2025 còn tệ hơn nữa. Năm ngoái, kinh tế Trung Quốc bị trì trệ, tình trạng tài chính ở các cấp tỉnh thành eo hẹp, thị trường lao động ảm đạm làm tê liệt tiêu thụ và đầu nước nội địa và Trung Quốc lâm vào giai đoạn « giảm phát dài nhất kể từ 1999 ». 2025, ở Hoa Kỳ tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng với « chính sách thuế quan », vũ khí mà ông coi là lợi hại nhất để bảo vệ nước Mỹ về mọi mặt, từ thương mại, đến công nghiệp, từ công nghệ cao đến an ninh quốc gia và quân sự. Chìa khóa tăng trưởng của Trung Quốc được đặt tại Nhà Trắng Trung Quốc là mục tiêu đầu tiên hết tổng thống Mỹ thứ 47 nhắm tới. Trước khi nhậm chức, tổng thống đắc cử Hoa Kỳ dọa đánh thuế nhập khẩu vào « 500 tỷ đô la hàng Trung Quốc bán sang Mỹ », mức thuế hải quan dao động từ 10 đến 60 %. Trong « kịch bản xấu nhất », theo thẩm định của ngân hàng JP Morgan tăng trưởng của Trung Quốc cho toàn năm 2025 có thể « chỉ còn là 3,9 % ». Ít bi quan hơn ngân hàng Mỹ này, cơ quan tư vấn Capital Economics trụ sở tại Luân Đôn dự báo, dù chính quyền Trump có mạnh tay « trừng phạt » hàng Trung Quốc, thiệt hại đối với GDP của Trung Quốc ước chừng « chưa tới 1 % » bởi Bắc Kinh chắc chắn sẽ « tương kế tựu kế », đánh đường vòng để tìm những ngả khác tiếp tục xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Trên đài truyền hình Pháp France24 giám đốc đặc trách về quan hệ quốc tế thuộc cơ quan nghiên cứu Institut Sapiens , Grégoire Verdeaux cũng tin rằng tổng thống Trump sẽ không nhân nhượng với Bắc Kinh nhưng là để dồn đối phương vào chân tường : « Bản chất ông Trump là một ‘deal maker’, nắm bắt nhược điểm của đối phương và ông biết rằng kinh tế hiện tại là một điểm yếu của Trung Quốc. Tăng trưởng bị tắc nghẽn, khả năng sản xuất dư thừa Bắc Kinh cần xuất khẩu. Cùng lúc kinh tế nước này mang nợ, dân số già đi tức đe dọa đến nguồn lao động của các nhà máy sản xuất, và Trung Quốc trong thế giảm phát. Hoàn cảnh này khá giống với kịch bản Tokyo từng trải qua vào thập niên 1980-1990, tức là vào thời điểm Mỹ khởi động chiến tranh thương mại nhắm vào Nhật Bản. Cần nhắc lại là trong cuộc đọ sức đó bàn thắng đã thuộc về Hoa Kỳ. Donald Trump muốn kịch bản này tái diễn với Trung Quốc bởi vì Trung Quốc cũng đang gặp phải những khó khăn tương tự như Nhật Bản xưa kia ». Trong nhiệm kỳ 4 năm vừa qua, chính quyền của bên đảng Dân Chủ đã không mấy khoan nhượng với Trung Quốc. Những biện pháp trừng phạt mà tổng thống Joe Biden ban hành thậm chí « chính xác hơn », « độc hại hơn » nhắm vào những tham vọng Bắc Kinh đề ra trong kế hoạch « Made in China 2025 » để cạnh tranh với Hoa Kỳ về công nghệ cao. Richard Werly của nhật báo Thụy Sĩ Blick cũng trên France24 lưu ý đây trước hết là một cuộc tranh hùng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc chứ không phải là chuyện cá nhân giữa ông Trump với « công xưởng sản xuất của thế giới ». Donald Trump chẳng qua « thích gây chú ý trong công luận » và lại đang trong thế mạnh, nên ông hô hào nhiều để khẳng định rằng nước Mỹ trong tay ông « mới áp đảo » được cỗ máy kinh tế của Trung Quốc. Elon Musk, ngôi sao giải hạn cho Trung Quốc ? Nói cách khác, kềm tỏa sự phát triển của kinh tế Trung Quốc, đặc biệt là trong những lĩnh vực « nhậy cảm » và về tham vọng công nghệ cao của ông Tập Cận Bình, chưa chắc tổng thống Donald Trump là khắc tinh lớn nhất của Trung Quốc. Bởi vì Trung Quốc đã học hỏi nhiều từ kinh nghiệm giao tiếp với ông Trump trong cuộc chiến thương mại lần thứ nhất trong nhiệm kỳ đầu của nhà tỷ phú New York này. Hơn nữa lần này ông Trump chuẩn bị quay lại Nhà Trắng với một người luôn theo sát chân ông như bóng với hình : Elon Musk. Grégoire Verdeaux bên Institut Sapiens phân tích : « Về công nghệ Donald Trump hiểu rõ là Mỹ và Trung Quốc đang lao vào một cuộc tranh hùng và Bắc Kinh đang chiếm thế thượng phong. Ông không hài lòng về chuyện đó chút nào. Song đừng quên rằng, cuộc chiến thương mại mà chính ông Trump khởi động lần trước đã dừng lại. Tập Cận Bình và Donald Trump biết nhau khá rõ. Họ từng gặp nhau nhiều lần ở Mar A Lago - Florida, hay ở Bắc Kinh… Hiện tại theo sát chân ông Trump là Elon Musk, người hiểu rất rõ về Trung Quốc và đã đầu tư rất nhiều vào Hoa Lục. Nhà máy Tesla ở Thượng Hải sản xuất 1 triệu chiếc xe, trong lúc các cơ sở ở California chỉ cho ra lò 650.000 chiếc. Elon Musk từng trực tiếp đàm phán với người mà nay là thủ tướng Trung Quốc, ông Lý Cường để được được giảm thuế và được cấp tín dụng trong dự án xây dựng nhà máy ở Thượng Hải. Điều đó cho thấy giữa Hoa Kỳ dưới chính quyền Trump và Trung Quốc, kênh đối thoại vẫn được duy trì. Bắc Kinh và Washington vẫn sẽ thảo luận và đàm phán với nhau ». Musk, người của Bắc Kinh ở Nhà Trắng ? Nhà báo Thụy Sĩ Richard Werly đi xa hơn khi e rằng những tuyên bố của ông Trump từ ngày đắc cử đến nay, và có thể là chính sách kinh tế, thương mại hay công nghiệp của nước Mỹ sau này đang bị « tư hữu hóa », chuyển nhượng lại cho các nhà tỷ phú trung thành với Donald Trump, điển hình là trường hợp của Elon Musk. Trong kịch bản này, Trung Quốc dễ có giải pháp để giải hạn. « Hãy thử phân tích những tuyên bố của ông Trump qua lăng kính Elon Musk. Thị trường mua bán xe hơi cổ điển, sử dụng xăng dầu ảm đạm chừng nào, tốt chừng nấy cho ô tô điện của chủ nhân hãng Tesla. Cái nguy hiểm ở đây là khi mà Elon Musk điều khiển chính sách kinh tế của nước Mỹ khi mà ông ta có quyền trừng phạt những mảng công nghệ và công nghiệp nào bất lợi cho công việc làm ăn của chính mình. Trong bối cảnh đó câu hỏi đặt ra là hợp tác giữa Elon Musk và Donald Trump bền được bao lâu ». Rạn nứt trong các liên minh quân sự Á châu của Mỹ Đâu đó Elon Musk và những nhà tỷ phú thân cận với tổng thống Mỹ thứ 47 có thể là những đối tác quan trọng giúp Bắc Kinh kềm tỏa « hung thần » Donald Trump. Ngay cả trong kích bản đen tối nhất, tức là hàng của Trung Quốc bị đánh thuế nặng nhất và khó chen chân vào thị trường Mỹ, thì thứ nhất chính kinh tế Mỹ cũng gặp khó khăn. Giới quan không tin là ông Trump dám mạnh tay trừng phạt đến cùng hàng Trung Quốc để bảo vệ ngành công nghiệp của nước Mỹ, khi mà biện pháp đó đẩy lạm phát ở Hoa Kỳ lên cao. Đó sẽ là một kịch bản tai hại về mặt chính trị mà đảng Cộng Hòa sẽ không thể chấp nhận. Điểm thứ nhì và quan trọng hơn nữa là những gì Bắc Kinh đang trông thấy từ những tuyên bố của ông Trump ở thời điểm còn chưa chính thức quay lại Phòng Bầu Dục. Với ông thuế hải quan tựa như một « chiếc đũa thần » cho phép làm được tất cả và có thể được áp dụng với tất cả với mọi quốc gia, bất luật đó là những « đồng minh cốt lõi » của Washington hay không. Richar Werly đơn cử trường hợp của châu Âu khi mà Bruxelles và nhiều nước trong Liên Âu : « Xét cho cùng, Donald Trump áp đặt chính sách thuế quan khiến các nước trong mục tiêu bị ông nhắm tới cuống cuồng tìm cách để điều đình với Washington, đề tỏ thiện chí với chính quyền Trump. Rumani loan báo ý định trang chiến đấu cơ F35 của Hoa Kỳ, Liên Âu thì nói đến khả năng mua thêm năng lượng của Mỹ … Tức là châu Âu mà càng phụ thuộc vào Mỹ về an ninh (quân sự hay năng lượng) thì lại càng dễ bị đồng minh Hoa Kỳ bắt chẹt. Với tổng thống Trump châu Âu phát hiện ra rằng phải trả giá đắt để được Mỹ che chở, để đối lấy hòa bình cho châu lục này ». Vậy thì các đối tác quân sự, về chiến lược của Washington ở Ấn Độ -Thái Bình Dương từ Úc đến Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ hay các nước Đông Nam Á sẽ nghĩ gì ? Đành rằng các hàng rào quan thuế của ông Trump bất lợi cho tăng trưởng của Trung Quốc, trái lại viễn cảnh những liên minh quân sự với Hoa Kỳ ở châu Á bị rạn nứt khiến Bắc Kinh hài lòng. Trung Quốc chắn chắn đã trông thấy trước điều đó. Giải quyết sản xuất dư thừa Song, ngoài « yếu tố Trump » có thể gây thêm khó khăn cho tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc trong năm nay, báo tài chính Nhật Bản Nikkei Asia nhấn mạnh đến hai nhược điểm lớn của mô hình tăng trưởng nước này. Vấn đề thứ nhất là Bắc Kinh cần giải quyết hiện tượng sản xuất dư thừa, tức là phải đi tìm các thị trường mới để tiêu thụ hàng rẻ « Made in China ». Bài toán này càng lúc càng phức tạp khi mà « từ Ấn Độ đến châu Âu, đang siết chặt các cánh cửa với hàng sản xuất tại Trung Quốc » , trong mọi lĩnh vực, từ đồ chơi cho trẻ em đến hay máy pha cà phê hay pin mặt trời… Khuynh hướng này có phần gia tăng trong năm 2025. Điểm kẹt ở đây là Bắc Kinh trông đợi nhiều vào các nhà máy công nghiệp để tạo ra tăng trưởng và bảo đảm việc làm cho người dân vào lúc mà « khu vực bất động sản vẫn không có dấu hiệu được hồi sinh ». Đi tìm phép lạ thúc đẩy tiêu thụ nội địa Vấn đề thứ nhì mà Trung Quốc đang bị mắc kẹt là « cái bẫy giảm phát ». Hiện tượng này đã kéo dài cả năm 2024 do tiêu thụ nội địa trì trệ. Người dân có khuynh hướng tiết kiệm nhiều hơn vào lúc mà nhà đất mất giá, vào lúc khủng hoảng địa ốc kéo dài, vào lúc đầu tư của nước ngoài vào Trung Quốc sụt giảm … Cũng Nikkei Asia dự báo « hiện tượng giảm phát này tại Trung Quốc có nguy cơ tiếp diễn trong năm nay chừng nào mà thị trường lao động không có dấu hiệu phục hồi ». Trong trường hợp này, cho dù Bắc Kinh có mạnh dan ban hành những gói kích cầu, Ngân Hàng Trung Ương có tiếp tục hạ lãi suất thì ... cũng vô ích.…

Tạp chí kinh tế

1
2025 : Ukraina khóa van khí đốt Nga vào Liên Âu, Mỹ chuẩn bị cuộc chiến thương mại toàn cầu 9:31

10 weeks sitten9:31

9:31

Ngay những ngày đầu năm mới, Liên Hiệp Châu Âu đã có nhiều mối lo : OCDE giảm dự phóng tăng trưởng của Pháp và Đức, hai đầu tàu kinh tế trong khối Euro ; Ukraina khóa van đưa khí đốt của Nga vào thị trường chung, tác động trực tiếp đến nhiều thành viên trong khối ; Bruxelles bị đặt trước nguy cơ một cuộc chiến thương mại toàn cầu bắt nguồn từ Mỹ đang dấy lên. Trong báo cáo được công bố đầu tháng 12/2024, OCDE hạ dự báo tăng trưởng của Đức và Pháp. Tránh nêu lên yếu tố bất ổn chính trị tại Pháp làm phương hại đến tăng trưởng, cơ quan này nhận định một cách khách quan là « những nỗ lực của Paris cắt giảm chi tiêu và giảm nợ công, giảm thâm hụt ngân sách sẽ tác động trực tiếp đến tỷ lệ tăng trưởng » . GDP của Pháp cho 2025 dự trù tăng 0,7 % thay vì 1 % như OCDE đã loan báo trước đó. Tình hình tại Đức không sáng sủa hơn do Berlin vẫn bị kẹt trong khủng hoảng về năng lượng và xuất khẩu sang Trung Quốc, sang nhiều nước châu Á bị đình trệ. Đức, trong thế xuất siêu với Hoa Kỳ, chờ đợi lãnh búa rìu từ chính sách bảo hộ của chính quyền Donald Trump sắp tới. Mất nguồn khí đốt của Nga qua ngả Ukraina Bên cạnh đó, sự kiện được chú ý chính là quyết định « chưa từng có » : Kiev ngừng làm trung gian đưa khí đốt của Nga sang thị trường châu Âu. Matxcơva tháng 2/2022 đưa quân xâm chiến Ukraina, nhưng tập đoàn Gazprom vẫn hợp tác với Naftogaz vì cần hệ thống các đường ống dẫn khí đốt đặt trên lãnh thổ Ukraina để cung cấp khí đốt cho Liên Âu. Nhờ vai trò trung gian đó mà bất chấp chiến tranh, Naftogaz mỗi năm vẫn nhận được của Gazprom từ 800 triệu đến 1 tỷ đô la tiền cho thuê hệ thống các đường ống dẫn khí đốt. Nhưng sau 40 năm hoạt động và 3 năm chiến tranh, Kiev thông báo kể từ ngày 01/01/2025 ngừng sự hợp tác đó. Không một mét khối khí đốt nào của Nga xuất khẩu sang châu Âu trung chuyển qua lãnh thổ Ukraina. Chính quyền của tổng thống Volodymyr Zelensky muốn dứt khoát cắt đứt một trong những nguồn thu nhập tài trợ cỗ máy chiến tranh của ông Putin : Năm 2023, Matxcơva xuất khẩu hơn 6 tỷ đô la khí đốt sang Liên Âu. Quyết định này của Kiev đặt Bruxelles trong thế kẹt, vì trên thực tế, dù mạnh tay trừng phạt Matxcơva xâm chiếm Ukraina, Liên Âu vẫn cần khí đốt của Nga. Đức và nhiều nước Đông Âu - Slovakia, Hungary và Áo - phụ thuộc từ 60 % đến 80 % vào khí đốt của Nga. Kiev đánh vào túi tiền của Matxcơva Trên đài RFI Pháp ngữ, giáo sư Thierry Bros giảng dạy tại trường Khoa Học Chính Trị Sciences Po Paris, chuyên gia về thị trường khí đốt, nhấn mạnh do dầu khí vẫn là nguồn tài trợ cho cỗ máy chiến tranh của tổng thống Vladimir Putin, quyết định từ phía Kiev ngừng hợp tác với tập đoàn Gazprom trước hết ảnh hưởng đến nước Nga, khi mà thu nhập của Gazprom đang cạn dần : « Đối với Gazprom vấn đề nằm ở chỗ khối lượng bán sang châu Âu bị sụt giảm mạnh, từ khi nổ ra chiến tranh. Chính Liên Âu là thị trường lớn nhất của Gazprom. Từ 2023, Gazprom bắt đầu bị thua lỗ và tập đoàn Nga đã phải mạnh tay dừng lại các chương trình đầu tư. Bước kế tiếp là sẽ sa thải nhân viên, nhưng về mặt xã hội, đây là một giải pháp khó có thể chấp nhận được ». May mắn thay, trước mắt Liên Âu vẫn đứng ngoài một cuộc khủng hoảng về năng lượng và giá khí đốt trên thị trường quốc tế cũng không bị đẩy vọt lên cao vì nhiều lý do. Theo các dữ liệu hải quan, sau ba năm chiến tranh giữa Nga và Ukraina, Nga đã « đánh mất » 2/3 thị trường châu Âu : khối lượng xuất khẩu khí đốt sang Liên Âu đang từ hơn 150 tỷ mét khối/năm nay chỉ còn chưa đầy 50 tỷ và một nửa trong số đó được cung cấp dưới dạng khí hóa lỏng, nửa còn lại được phân phối cho châu Âu qua hai ngả : đường ống Turkstream (hay còn gọi là Turkish Stream) nối các nhà máy Nga với Thổ Nhĩ Kỳ xuyên qua lòng Biển Đen và Ukraina. Hiện tại, mỗi năm, Ukraina chỉ còn là cửa ngõ trung chuyển từ 12 đến 14 tỷ mét khối khí đốt của Nga vào thị trường Liên Âu. Khí đốt của Nga bán cho Liên Âu qua ngả Ukraina chỉ còn bảo đảm từ 5 đến 8 % nhu cầu tiêu thụ của toàn khối trong Liên Âu. Con số này thấp hơn rất nhiều so với thời điểm mà Liên Hiệp Châu Âu phụ thuộc đến 40 % vào khí đốt của Nga hồi trước chiến tranh Ukraina. Châu Âu chưa bao giờ dám mạnh tay trừng phạt khí đốt của Nga Trong một cuộc hội thảo do Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp - IFRI tổ chức tháng 12/2024, Didier Holleaux, phó tổng giám đốc tập đoàn năng lượng Pháp ENGIE, chủ tịch hiệp hội các nhà phân phối khí đốt châu Âu Eurogas, nêu bật một điểm quan trọng : Chính vì sự phụ thuộc quá lớn của Liên Âu vào khí đốt Nga mà tổng thống Putin đã sử dụng năng lượng này như một công cụ phục vụ Matxcơva: « Nga đã sử dụng khí đốt như một công cụ phục vụ các mục tiêu địa chính trị từ trước khi Matxcơva khởi động chiến tranh Ukraina. Mùa hè 2021, khi thấy nhu cầu tiêu thụ của châu Âu tăng cao vì nhiều lý do khác nhau, Nga tạm thời đã giảm mức cung sang thị trường này và như vậy, tạo thêm căng thẳng trên thị trường năng lượng của châu Âu để hưởng lợi. Tình trạng đó kéo dài suốt mùa hè và mùa thu 2021 và chúng ta thấy rõ thế thượng phong của Nga trong lĩnh vực này. Với chiến tranh Ukraina, thị trường khí đốt bước sang một giai đoạn mới và phải nói là Nga đã khéo léo giật dây, gây ra một làn sóng sợ hãi để đẩy giá khí đốt lên cao hơn nữa. Ngay sau khi tuyên chiến với Ukraina, Matxcơva tiếp tục cung cấp khí đốt cho châu Âu, nhưng đòi được thanh toán bằng đồng rúp, tiếp theo đó là những yêu sách mới về các thể thức thanh toán, về hệ thống thanh toán qua các ngân hàng của Nga, với đỉnh điểm là Nga tuyên bố ngừng cung cấp khi đốt cho Ba Lan… Nga cố tình tạo nên một cơn sốt trên thị trường khí đốt và khi cảm thấy cần thì lại áp đặt thêm một số những điều kiện khác. Cần nhấn mạnh là cho đến tận tháng 06/2024, Nga hoàn toàn làm chủ tình hình trên thị trường khí đốt. Nga quyết định hạn chế khối lượng cung cấp sang thị trường này, trong lúc mà Liên Âu tuy ban hành nhiều biện pháp trừng phạt Matxcơva xâm chiếm Ukraina, nhưng tuyệt nhiên không trừng phạt khí đốt của Nga. Tất cả những dao động trên thị trường khí đốt trong thời gian qua đều xuất phát từ phía Nga ». Cho đến cuối 2024, tập đoàn Nga Gazprom vẫn xuất khẩu dầu khí cho châu Âu qua ngả Ukraina. Nghịch lý ở đây là cho dù Nga và Ukraina trong tình trạng chiến tranh, mỗi tháng Kiev vẫn gửi hóa đơn đòi tập đoàn dầu khí của Nga Gazprom thanh toán tiền thuê hệ thống các đường ống dẫn khí đốt của Ukraina và Gazprom thì vẫn rất sòng phẳng với phía Kiev. Phó tổng giám đốc tập đoàn năng lượng Pháp Didier Holleaux đưa ra hai yếu tố giải thích cho nghịch lý trong quan hệ giữa hai quốc gia tham chiếm bị gắn kết vì những hợp đồng năng lượng : « Thứ nhất, ngành công nghiệp khí đốt có truyền thống lâu đời là các bên phải tôn trọng những hợp đồng dài hạn, trừ trường hợp bất khả kháng và đây là điều mà trước Nga và Ukraina, nhiều nhà cung cấp khác cũng đã phải tuân thủ để giữ uy tín với khách hàng. Lý do thứ hai là qua hệ thống đường ống dẫn khí đốt của Ukraina, Matxcơva tiếp tục cung cấp năng lượng cho các quốc gia có lập trường thân Nga. Chính vì thế mà Slovakia, Hungary hay Áo nhận được một phần lớn trong số từ 12 đến 13 -14 tỷ mét khối khí đốt của Nga bán sang Liên Âu qua trung gian Ukraina ». Nga mất thị trường châu Âu, Mỹ hưởng lợi Nhờ chiến tranh Ukraina mà Na Uy, Qatar và nhất là Mỹ mở rộng thị phần tại châu Âu. Đúng một tháng trước lễ tuyên thệ nhậm chức ngày 20/12/2024, tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump trên mạng xã hội cá nhân đã viết : « Liên Âu cần thu hẹp xuất siêu với Mỹ bằng cách mua nhiều dầu khí của Mỹ hơn. Nếu không (Hoa Kỳ sẽ) áp dụng thuế hải quan trên mọi mặt (nhắm vào hàng của châu âu xuất khẩu vào Mỹ) ». Cũng ông Trump dọa đánh thuế 10 % vào các mặt hàng xuất khẩu của châu Âu. Từ ngày Donald Trump đắc cử tháng 11/2024, Bruxelles và mỗi thành viên trong Liên Âu đều thể hiện thái độ tích cực để hy vọng tìm được cách đối thoại với Trump. Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu và chủ tịch Ngân Hàng Trung Ương - BCE đã đoán trước được ý của Donald Trump. Cả Ursula Von der Leyen lẫn Christine Lagarde cùng kêu gọi mua thêm hàng của Mỹ để tránh một cuộc chiến thương mại với nền kinh tế số 1 toàn cầu. Theo đánh giá của nhà nghiên cứu Elvire Fabry, Viện nghiên cứu châu Âu Jacques Delors, Bruxelles và thế giới biết rằng ông Trump không đe dọa suông, cho dù là với những đồng minh « thân thiết » của Washington. Donald Trump cũng sẵn sàng xé bỏ những hiệp định mà chính ông là tác giả, như trường hợp với hai nước Bắc Mỹ là Canada và Mêhicô: « Donald Trump loan báo trước ý định của ông trước khi chính thức bước vào Nhà Trắng. Chắc chắn là ông không đợi đến 2026 mới đàm phán lại hiệp định tự do mậu dịch với Canada và Mêhicô mà chính ông đã chủ xướng. Hoa Kỳ đang hoàn toàn bước ra ngoài những quy luật về kinh tế và thương mai hiện hành từ trước đến nay, bước ra ngoài luật chơi của Tổ Chức Thương Mại Thế Giới. Chúng ta đã lún sâu vào một cuộc chiến thương mại. Điều đáng chú ý ở đây là Donald Trump đang khóa chặt những cánh cửa vẫn còn cho phép hàng của Trung Quốc, của Châu Âu và của thế giới xuất khẩu vào Mỹ qua ngả Canada và Mêhicô. (...) Chúng ta cũng nhận thấy là có một sự nhập nhằng, hay đúng hơn là chính quyền Trump vừa sử dụng những công cụ kinh tế như thuế hải quan, luật thương mại với những mục đích chính trị. Chẳng hạn như ông Trump chủ trương dùng đòn thương mại để ngăn chặn các đường dây buôn lậu ma túy tổng hợp fentanyl, hay với mục đích ngăn chận các làn sóng người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ… Châu Âu phải thấy trước rằng Donald Trump có thể dùng lá bài thương mại để mặc cả về viện trợ của Mỹ cho Ukraina, về việc Washington bảo đảm an ninh cho châu Âu… » Cũng nhà nghiên cứu của viện Jacques Delors trên đài truyền hình France 24 nhấn mạnh viễn cảnh một cuộc chiến thương mại toàn cầu là « khó tránh khỏi » : « Có một sự thay đổi lớn giữa nhiệm kỳ đầu của ông Donald Trump với chính quyền Trump sắp tới. Lần trước tổng thống Trump đề ra mục tiêu lấy lại cân bằng trong cán cân thương mại với Trung Quốc, nhưng lần này quyết tâm của chính quyền sắp tới ở Nhà Trắng mạnh hơn nhiều : Donald Trump muốn làm thay đổi cả mô hình kinh tế của Trung Quốc, bởi theo ông, dân Trung Quốc mua sắm quá ít, do vậy hàng sản xuất ra phải bán ra nước ngoài, tức là đổ vào thị trường Mỹ. Bởi vậy theo ông, nếu người dân Trung Quốc tiêu thụ nhiều hơn, Mỹ sẽ không còn trong thế nhập siêu so với Trung Quốc. Tính toán này có nhiều giới hạn của nó và kèm theo đó là những bất cập trong chính sách kinh tế và thương mại của Hoa Kỳ : Trump muốn có một đồng đô la mạnh nhưng ông quên rằng, điều đó bất lợi cho khu vực xuất khẩu, cho các nhà sản xuất ở Mỹ ». Không có gì bảo đảm là chính sách thương mại của Donald Trump có lợi cho Hoa Kỳ, cho người dân Mỹ, cho những cử tri đã bỏ phiếu cho ông. Điều đó không cấm cản tổng thống thứ 47 của Hoa Kỳ chưa quay lại Nhà Trắng mà đã đặt cả thế giới vào thế bất an.…

Tạp chí kinh tế

1
Đài Loan tính các bước đi để tránh cuộc chiến thuế quan thời Trump 2.0 9:34

14 weeks sitten9:34

9:34

Chính phủ và doanh nghiệp Đài Loan đang cố gắng chuẩn bị cho các bước đi nhằm tránh tác động xấu của cuộc chiến thuế quan mà tổng thống sắp nhậm chức của Hoa Kỳ, Donald Trump, dọa sẽ đánh vào mọi hàng hóa từ Trung Quốc. Trong nhiệm kỳ đầu 2016-2020, tổng thống Mỹ thứ 45 Donald Trump đã tạo cơ hội cho Đài Loan thực hiện nhiều mục tiêu ấp ủ suốt hai thập niên : đa dạng hóa các điểm đến đầu tư để giảm bớt phụ thuộc vào Hoa Lục, khuyến khích các doanh nghiệp của Đài Loan trở về nguyên quán. Cũng trong nhiệm kỳ đầu của tổng thống Trump, Đài Bắc đã mua vào 18 tỷ đô la vũ khí của Mỹ, cao hơn đến 4 tỷ so với cả 2 nhiệm kỳ Barack Obama (2008-2016). Đó là chưa kể về mặt ngoại giao, đạo luật Taiwan Travel Act năm 2018 đã dỡ bỏ một số rào cản và tạo điều kiện thuận lợi cho các chuyến công tác của quan chức mọi cấp từ cả hai phía. Ngày 20/01/2025, ông Trump sẽ trở lại Nhà Trắng trong cương vị tổng thống Mỹ thứ 47 vào lúc căng thẳng tại eo biển Đài Loan đang gia tăng từng ngày. Liệu chính quyền ở Đài Bắc trong tay tổng thống Lại Thanh Đức có thể chờ đợi kinh tế và công nghiệp của hòn đảo này vẫn được hưởng lợi từ chiến tranh thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là Hoa Kỳ và Trung Quốc ? Công nghệ bán dẫn của Đài Loan từng được Mỹ « ve vãn » liệu có thể là lá bùa hộ mạng cho hòn đào này trước những tính toán của chính quyền Trump trong 4 năm sắp tới ? Hay trái lại, với đầu óc con buôn, vì một lý do nào đó, ông Trump có thể dùng lá bài Đài Loan để mặc cả với Bắc Kinh ? Cuối cùng chủ trương đánh thuế đến 60 % vào hàng Trung Quốc bán sang Hoa Kỳ có là một cơn ác mộng với các nhà sản xuất của Đài Loan hay không ? Thông tín viên Nguyễn Giang từ Đài Bắc nêu bật những bước chuẩn bị của phía chính quyền Đài Loan về mặt kinh tế, thương mại và kể cả trên hồ sơ nhậy cảm nhất là chiến lược công nghệ bán dẫn để chuẩn bị cho thời kỳ Trump 2.0. Không dễ rút khỏi Hoa Lục Ngay sau khi có tin cựu tổng thống Donald Trump thắng cử lần hai ở Hoa Kỳ, giới chức ở Đài Loan, hòn đảo 23 triệu dân nhưng có dự trữ ngoại tệ lớn và thặng dư mậu dịch rất cao với Mỹ, đã nói tới những lo ngại của tương lai cuộc thương chiến Mỹ-Trung trong nhiệm kỳ 4 năm từ tháng 1/2025 của ông Trump. Điểm mấu chốt cho quan hệ ba bên Mỹ-Trung-Đài về kinh tế là lời đe dọa khi còn tranh cử của ông Trump : áp thuế nhập khẩu 60% (tariffs) lên mọi mặt hàng sản xuất tại Trung Quốc bán vào thị trường Hoa Kỳ. Vấn đề của Đài Loan là tuy khác biệt về thể chế, và thậm chí đối đầu về quân sự với Trung Quốc, Đài Loan đã đầu tư nhiều nghìn tỷ đôla vào Trung Quốc trong mấy chục năm qua. Ví dụ chỉ một tập đoàn Foxconn của Đài Loan đã thuê 1 triệu nhân công Trung Quốc với doanh thu hàng năm hơn 200 tỷ đôla. Hàng chục nghìn công ty lớn nhỏ khác của Đài Loan có nguy cơ “dính lệnh trừng phạt” Trung Quốc của Trump nếu ông thực hiện lời cam kết tranh cử. Ngay trong tháng 11/2024, bộ trưởng Kinh Tế Đài Loan Quách Trí Huy nói chính phủ sẵn sàng trợ giúp các công ty Đài Loan rút dần khỏi Trung Quốc, “sang các thị trường không bị Mỹ đánh thuế nhập khẩu 60%”. Chi tiết của kế hoạch này ra sao thì hiện chưa ai rõ. Giới chức Đài Loan hiện trấn an các nhà đầu tư trong nước rằng thuế quan cao bất thường có thể là chiến thuật của ông Trump để áp đảo Trung Quốc, nhưng có thể trên thực tế sẽ không cao như vậy. Chia trứng vào các giỏ khác nhau Hợp tác trong lĩnh công nghệ cao của Đài Loan và Mỹ hiện nay ra sao? Như đã nói ở trên, trong các năm 2022 và 2023, Đài Loan đã chọn bước đi chiến lược là “chia trứng vào các giỏ khác nhau” – tức là chuyển một phần ngành công nghệ bán dẫn sang Nhật Bản với một nhà máy của tập đoàn TSMC xây ở ở Kumamoto và sang Hoa Kỳ, với công trình xây mới ở Arizona. Lý do địa chính trị cho việc này là Đài Loan không muốn để ngành bán dẫn bị Trung Quốc bao vây, chặn xuất khẩu nếu xảy ra xung đột quân sự ở Eo biển Đài Loan. Nhưng cũng còn lý do khác là Đài Loan hy vọng làm hài lòng Mỹ khi chia sẻ công nghệ semiconductor. Ngược lại, Đài Loan cần được Hoa Kỳ hỗ trợ công nghệ cao trong ngành quốc phòng, nhưng là theo cách mua giấy phép để tự sản xuất. Trên thực tế, một chương trình quân khí lớn (Sea-Air Power Improvement Plan), trị giá 7,4 tỷ đô la, đã được Đài Loan thông qua từ 2021 để tự sản xuất hỏa tiễn theo công nghệ Mỹ và có tiêu chuẩn tương thích với hệ thống đạn dược, định vị và thông tin liên lạc của Hoa Kỳ. Đài Loan "chết" vì thuế 60 % đánh vào Trung Quốc ? Chiến tranh thương mại của Trump có thể gây khó khăn cho Đài Loan như thế nào? Điều đầu tiên là Đài Loan phải tìm cách giảm sự mất cân đối thương mại với Hoa Kỳ với phần lợi hiện nay nghiêng về phía Đài Loan. Năm ngoái, thặng dư mậu dịch của Đài Loan với Mỹ tăng lên 51 tỷ đô la, theo đánh giá trang Global Taiwan. Điều thứ nhì là làm sao bảo vệ các công ty vừa và nhỏ xuất khẩu sang Mỹ. Các chuyên gia Đài Loan tin rằng các đại tập đoàn trị giá hàng nghìn tỷ đô la thì có thể tránh được “búa rìu” thương chiến, hoặc chịu đựng được bốn năm cầm quyền của Trump. Ví dụ như TSMC, công ty semiconductor hàng đầu thế giới, và các doanh nghiệp công nghệ cao của họ, vì rất có ích cho Hoa Kỳ trong cả kinh tế và quốc phòng, vừa có vốn rất lớn. Nhưng các công ty nhỏ hơn, như giới chức Đài Loan đánh giá, ví dụ trong ngành thực phẩm, đóng gói, chế tạo máy móc, dịch vụ bán lẻ, vốn dựa vào nguồn nhân lực và cung ứng bộ phận thay thế ở Trung Quốc... thì mức thuế quan 60% là quá nặng, sẽ giết chết họ. Theo Thống đốc Ngân hàng Trung ương Đài Loan (Trung Hoa Dân quốc), ông Dương Kim Hùng, hai nhiệm kỳ tổng thống vừa qua, cả Trump và Biden, thuế quan của Mỹ đánh vào hàng có xuất xứ một phần hoặc toàn bộ từ Trung Quốc đã là 19,3% và với các nước khác là 3%. Nếu đánh thuế quan thêm 20-60% thì “không ai chịu nổi”, theo ông Dương. Không dễ đi khỏi Trung Quốc Đài Loan chuẩn bị đi tìm những đối tác mới Việt Nam, Ấn Độ ...để lách Trung Quốc? Một số nhà nghiên cứu Đài Loan phát biểu tại một hội thảo về ảnh hưởng của nhiệm kỳ Trump 2.0 với châu Á và Đài Loan, tổ chức hôm 29/11/2024 ở Đại học Chính trị Đài Loan (NCCU), việc chuyển cơ sở sản xuất của Đài Loan sang các nước khác không hề dễ. Lý do là trong 10 quốc gia bị ông Trump cho là “có thặng dư mậu dịch” với Mỹ thì trong sáu nước nằm ở châu Á, với các nước được nêu tên gồm Việt Nam, Nhật Bản, Ấn Độ...đều đã là nơi Đài Loan đầu tư nhiều. Ví dụ, tính đến tháng 7/2024, dòng vốn FDI của Đài Loan vào Việt Nam là 40 tỷ đôla trong bốn ngành chính là chế xuất, sản xuất, xây dựng và bất động sản. Hai ngành đầu tiên liên quan đến công nghệ cao của Đài Loan để bán hàng sang Mỹ và nếu Việt Nam bị Trump áp thuế xuất khẩu sang Mỹ thì công ty Đài Loan sẽ trở tay không kịp. Truyền thông Đài Loan cũng nói vào thời Biden, Hoa Kỳ vẫn coi Việt Nam là “nền kinh tế phi thị trường” và sang thời Trump, quy chế này hẳn khó mà thay đổi, tạo rủi ro gián tiếp cho các công ty Đài Loan nếu muốn dùng Việt Nam làm thị trường thay thế Trung Quốc để tránh thuế quan của Mỹ. Ngay cả Đức, nước nhận đầu tư từ Đài Loan tăng lên tới 3,9 tỷ đôla trong 2023, cũng đang có thặng dư mậu dịch với Mỹ và dễ bị Trump áp thuế nhập. Lối thoát duy nhất có lẽ là Đài Loan phải tăng thêm đầu tư vào Mỹ, từ con số đã rất lớn là 9,6 tỷ đôla chỉ trong ba quý của năm 2023. Có gây thiệt hại cho Đài Loan, Mỹ cũng "lãnh đủ" Về mối bang giao hỗ tương Mỹ-Đài, tình hình kinh tế có thực sự sẽ khó khăn cho Đài Loan vì ông Trump? Nếu chỉ nhìn vào các con số thì nguy cơ Đài Loan bị ông Trump ép buộc phải “trả lại cho Hoa Kỳ”, điều ông gọi là “công bằng thương mại” là rất cao. Thế nhưng nếu nhìn vào nội dung của mối quan hệ thì Hoa Kỳ sẽ cần Đài Loan, quốc gia thuộc nhóm đi đầu trong các ngành mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo (AI), và chế tạo máy tính cho ứng dụng AI (gồm GPU và máy chủ). Ngoài ra, về tài chính, hiện chính phủ và các nhà đầu tư Đài Loan đang nắm trong tay con số khổng lồ 717 tỷ đôal trái phiếu Mỹ (gồm 241 tỷ của Bộ Tài chính Mỹ), khiến Đài Loan trở thành chủ nợ lớn thứ 10 thế giới của Mỹ. Đổi lại, trái phiếu Đài Loan cũng rất có giá và Hoa Kỳ nắm trong tay 245 tỷ đôla loại trái phiếu này. Chính vì quan hệ này mà nếu ông Trump có hành động gây hại cho kinh tế Đài Loan thì chính Hoa Kỳ cũng bị thiệt hại. Đài Loan hy vọng tân tổng thống Trump và các bộ trưởng của ông sẽ hiểu ra điều này.…

Tạp chí kinh tế

1
Nga « hết thuốc chữa » trước các đòn trừng phạt của phương Tây? 10:28

14 weeks sitten10:28

10:28

Đồng rúp mất giá so với đô la : Đây là hiện tượng nhất thời hay là dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng ngầm đe dọa kinh tế Nga ? Làm thế nào để kinh tế vững mạnh khi « thiếu hụt hàng triệu nhân công » , « đầu tư bị đóng băng » và phần lớn tăng trưởng có được là nhờ « đơn đặt hàng của nhà nước » ? Đâu là những giới hạn của mô hình « kinh tế phục vụ chiến tranh » mà Matxcơva đề xuất ? Hôm 06/12/2024, Hermann Gräf, lãnh đạo Sberbank, ngân hàng lớn nhất của Nga, báo động « kinh tế Nga đang tăng trưởng chậm lại » , thậm chí có thể « vừa đối mặt với suy thoái đồng vừa bị lạm phát hoành hành » , « nhiều người đi vay gặp khó khăn, đẩy các ngân hàng vào cùng cảnh ngộ » . Không chỉ điều hành ngân hàng lớn nhất nước Nga, Hermann Gräf nguyên là bộ trưởng bộ Phát Triển Kinh Tế từ 2000-2007. Một tuần trước đó, tổng thống Vladimir Putin trấn an công luận rằng Matxcơva hoàn toàn « làm chủ tình hình » , « không có bất kỳ một lý do nào để phải lo lắng » vì một đợt trừng phạt mới Hoa Kỳ ban hành hôm 21/11/2024 nhắm vào nhiều ngân hàng của Nga đã khiến đồng rúp mất giá. Khả năng linh động của một nền kinh tế đồ sộ Giữa những phát biểu trái ngược nhau của tổng thống Vladimir Putin và cựu bộ trưởng bộ Phát Triển Kinh Tế Hermann Gräf, trả lời RFI Việt ngữ hôm 02/12/2024, phó giám đốc Đài Quan Sát Pháp – Nga trụ sở tại Matxcơva, Igor Delanoë , phác họa toàn cảnh kinh tế Nga hiện nay: Igor Delanoë : « Kinh tế Nga tiến triển tốt hiểu theo nghĩa trong lịch sử, chưa bao giờ một nền kinh tế lại đang phải đối mặt với nhiều đòn trừng phạt như Nga hiện tại. Nga đang hứng chịu hàng ngàn biện pháp trừng hạt của Âu, Mỹ và các nước thân phương Tây. Trong hoàn cảnh đó, Nga đã thích nghi với tình hình, tổ chức lại cả hệ thống giao thương với phần còn lại của thế giới ngay từ năm 2022 và cho đến cuối 2023. Tăng trưởng của Nga năm nay dự trù ở mức từ 3 đến 4 %. Tuy nhiên, bắt đầu có nhiều dấu hiệu đáng lo ngại. Trước hết, kinh tế Nga đang hoạt động hết công suất, cung cao hơn cầu. Thất nghiệp gần như không có, với tỷ lệ 2,3 %. Đây là một tin vui, song Nga đang trong tình trạng thiếu hụt lao động. Từ nay cho đến cuối thập niên 2020, Nga cần thêm 400.000 nhân viên du lịch, 400.000 người cho các nhà máy sản xuất vũ khí, 500.000 trong lĩnh vực nông nghiệp. Tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực được thể hiện cả trong hàng ngũ cán bộ có chuyên môn cao lẫn trong giới lao động chân tay. Điều đó tự nhiên đẩy lương của người đi làm lên cao, gây ra lạm phát ». Lãi xuất ngân hàng 21 % bóp ngạt tiêu thụ và đầu tư Như ở tất cả mọi nơi trên thế giới, lạm phát luôn khiến các giới chức tài chính và kinh tế, tư nhân và cả các doanh nghiệp đau đầu. Riêng ở Matxcơva, bài toán thêm phức tạp. Sau một giai đoạn tương đối « dễ thở » trong năm 2023, lạm phát tại Nga tăng cao trở lại, ở mức trung bình gần 9 % theo thống kê chính thức của Ngân Hàng Trung Ương. Cuối tháng 10/2024 thống đốc Elvira Nabioullina nhìn nhận lạm phát trong một năm sẽ « cao hơn gấp đôi so với mục tiêu 4 % như đã đề xuất » . Trên thực tế, giá thực phẩm từ 1 năm qua tăng đến mức chóng mặt. Bơ sửa chẳng hạn, đắt hơn đến 25 % so với hồi mùa thu 2023. Chính vì thế mà để khống chế lạm phát phi mã, thống đốc Ngân Hàng Trung Ương Nga đã từng bước đẩy lãi suất chỉ đạo lên 19 rồi 21 % trong những tháng gần đây. Igor Delanoë : « Lạm phát hiện giao động ở mức gần 9 %, chính xác hơn là 8,7 %, theo thống kê của Ngân Hàng Trung Ương. Chính vì thế, thống đốc Elvira Nabioullina phải tăng lãi suất chỉ đạo. Hiện tại thì lãi suất ngân hàng ở Nga là 21 %. Đây là lãi suất còn cao hơn cả so với thời kỳ đầu chiến tranh Ukraina. Lạm phát ở Nga, như vừa nói, xuất phát từ tình trạng thiếu hụt nhân công và lương của người lao động được đẩy lên cao, kèm theo đó chính phủ đầu tư rất nhiều. Matxcơva mạnh mẽ bơm tiền vào các hoạt động kinh tế, chủ yếu vào cỗ máy công nghiệp quốc phòng (...) Có nhiều hệ lụy kèm theo. Trước hết đây không phải là lúc để tính đến chuyện đi vay tiền mua nhà, vì lãi suất ngân hàng quá đắt. Thậm chí lãi ngân hàng để mua nhà bị đẩy lên đến gần 30 %. Kèm theo đó là cả ngành xây dựng bị đình đốn. Hiện tại cũng không ai dám đi vay ngân hàng để mua xe hơi vì lý do tương tự. Tiêu thụ nội địa cũng bị chựng lại. Các doanh nghiệp tạm gác lại một số các dự án đầu tư vì lãi ngân hàng quá cao. Tựu chung khu vực sản xuất của Nga hiện tại trông đợi nhiều vào các đơn đặt hàng của nhà nước –nhất là các tập đoàn công nghiệp quốc phòng » . Nguy cơ khủng hoảng ngân hàng Hôm 21/10/2024, khi mà lãi suất ngân hàng của Nga mới chỉ là 19 %, lãnh đạo Rostec, một tập đoàn công nghiệp lưỡng dụng của nhà nước (cung cấp các sản phẩm phục vụ trong lĩnh vực dân sự và quân sự) báo động « lãi suất cao như vậy là một trở ngại cho tăng trưởng và trong tương lai nhiều tập đoàn bị đe dọa phá sản » . Thông tín viên của nhật báo kinh tế Pháp Les Echos (13/11/2024) ghi nhận bơ sữa ở Nga đang trở thành hàng xa xỉ, phần lớn các siêu thị chỉ còn bán những gói bơ 100 g thay vì 250 g, để « phù hợp với túi tiền của phần lớn người tiêu dùng » . Trong phiên giao dịch 27/11/2024, tỷ giá hối đoái giữa rúp và đô la rơi xuống mức « thấp nhất từ khi Nga khởi động chiến tranh Ukraina » 110 rúp mới mua được một đô la, gợi lại nỗi ám ảnh hồi mùa xuân 2022 : trong vài tuần lễ, đơn vị tiền tệ của Nga mất 1/3 trị giá so với đô la và euro. Tài sản của Nga ở nước ngoài bị phương Tây phong tỏa, Nga bị gạt ra khỏi hệ thống thanh toán ngân hàng quốc tế SWIFT và các biện pháp trừng phạt được ví là những « vũ khí hạng nặng » của Hoa Kỳ, của Liên Âu, nhóm 7 nước công nghiệp phát triển nhất thế giới bắt đầu tập trung nhắm vào Matxcơva. Trên mặt trận kinh tế và tiền tệ, vị tướng đắc lực nhất giúp tổng thống Putin chính là thống đốc Ngân Hàng Trung Ương Nga, Elvira Nabioullina : Bà đòi các nhà xuất phải hoán chuyển 80 % dự trữ ngoại tệ sang đồng rúp (tức phải bán euro, đô la để đổi lấy rúp) và quy định tư nhân không được rút ngoại tệ quá mức tương đương với 10.000 đô la/ năm. Cùng lúc đó cũng là thời điểm mà Châu Âu hối hả tích trữ thêm dầu khí của Nga trước khi « quá trễ và tình hình trở nên xấu đi hơn » . Giá năng lượng trên thế giới trong năm 2022 và một phần lớn của 2023 đã được đẩy lên cao. Ngoại tệ và thu nhập từ dầu hỏa, khí đốt vẫn « đổ vào » ngân sách của Liên bang Nga. Nhờ những biện pháp này đồng tiền Nga từng bước được ổn định. Đó cũng là thời điểm lạm phát tại Nga vượt ngưỡng 10 % trước khi rơi xuống khoảng 7 % trong năm 2023. Các viện nghiên cứu Nga hoài nghi về thực trạng của nền kinh tế nước nhà ? Cuối 2024, chiến tranh Ukraina chuẩn bị bước sang năm thứ ba. Ngay tại Matxcơva, một vài viện thống kê e rằng lạm phát khó mà giữ được ở ngưỡng dưới 9 % như thẩm định của Ngân Hàng Trung Ương. Lý do : Mô hình kinh tế phục vụ cho chiến tranh của tổng thống Vladimir Putin huy động 40 % ngân sách quốc gia cho an ninh và quốc phòng, trong khi các khoản chi tiêu xã hội cho tài khóa 2025 dự trù còn bị cắt giảm thêm nữa, khi mà « 1/3 người dân Nga không có tiền tiết kiệm » theo thăm dò gần đây của Viện Levada. Cùng lúc dự trữ tiền tệ của nước Nga (không kể khoản tài sản 350 tỷ đô la ở hải ngoại đang bị phong tỏa) trong ba năm qua đang từ 118 tỷ đô la nay chỉ còn 55 tỷ, thu nhập từ các nguồn xuất khẩu năng lượng của Nga giảm mạnh. Hôm 21/11/2024, hai tháng trước khi rời khỏi quyền lực, chính quyền Joe Biden ban hành thêm một đợt trừng phạt mới, nhắm vào một trong những tập đoàn ngân hàng hiếm hoi mà đến nay vẫn là nhịp cầu để đưa ngoại tệ vào Nga. Theo Igor Delanoë, phó giám đốc Đài Quan Sát Pháp Nga, đây là một trong những đòn mạnh làm khuynh đảo đồng rúp trong tuần lễ cuối tháng 11 - đầu tháng 12/2024. Igor Delanoë : « Có nhiều yếu tố giải thích vì sao đồng rúp trượt giá. Như vừa nói, đó là do Ngân Hàng Trung Ương tăng lãi suất chỉ đạo, để kềm hãm lạm phát. Tác động kèm theo là đồng tiền quốc gia mất giá. Thoạt nhìn, điều đó có lợi cho xuất khẩu của Nga. Tuy nhiên, bên cạnh đó, từ khi bị phương Tây trừng phạt, đô la và euro trở nên khan hiếm. Theo luật cung cầu, đơn vị tiền tệ của Nga bị suy yếu tức là càng lúc càng phải huy động nhiều rúp để đổi lấy đô la hay là đồng euro của châu Âu. Yếu tố thứ ba xuất phát từ quyết định của Washington đưa thêm ngân hàng Gazprobank, cổng vào tài chính của tập đoàn năng lượng Nga Gazprom, vào danh sách trừng phạt. Cho đến nay, Gazprobank là một trong những ngân hàng hiếm hoi của Nga không bị phương Tây trừng phạt, vẫn được thanh toán với các khách hàng bằng đô la hay euro. Nhờ vậy mà Gazprom vẫn hoạt động gần như bình thường. Nhưng quyết định vừa qua của Mỹ nghiêm trọng đến nỗi, ngay lập tức, nhiều nước như Nhật Bản hay Thổ Nhĩ Kỳ đã lập tức đàm phán với Hoa Kỳ để xin được hưởng ưu đãi, tức là vẫn được giao dịch với Gazprom bằng ngoại tệ qua trung gian của ngân hàng Gazprobank. Đây là một đòn mạnh Mỹ nhắm vào đồng rúp. Lý do thứ tư khiến đồng tiền của Nga mất giá trong những ngày cuối tháng 2024 là các tính toán đầu cơ. Nhiều người đánh cược là khi đồng rúp bị mất giá, Nga và các bạn hàng sẽ chuyển sang thanh toán bằng đồng rupi của Ấn Độ thay đồng nhân dân tệ của Trung Quốc … mà không cần qua trung gian của đô la hay euro. Hình thức thanh toán này sẽ cho phép Nga xuất khẩu nhiều hơn, có thêm ngoại tệ và đồng tiền của Nga qua đó sẽ mạnh lên trở lại nhờ xuất khẩu » . Ít lạc quan hơn Igor Delanoë, một số tiếng nói khác e rằng, đồng rúp mất giá so với đô la trong tuần lễ cuối tháng 11 - đầu tháng 12/2024 không chỉ là một hiện tượng nhất thời, mà đó là « dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng ngầm đe dọa kinh tế Nga » . Đành rằng một đồng rúp « yếu » so với euro và đô la có lợi cho xuất khẩu của Nga, nhưng đừng quên rằng Nga cũng cần nhập khẩu hàng: Năm 2022, Nga nhập khẩu 81 triệu đô la điện từ Litva, Latvia, Azerbaijan, Kazakhstan và Mông Cổ. Song các doanh nghiệp ở Nga, các hộ gia đình ở nước này, cũng như các giới chức tại Matxcơva đã nhiều lần chứng minh rằng « cái khó ló cái khôn » và ở mỗi cấp, mọi người đều tìm cho mình một ngõ thoát hiểm. Ngân Hàng Trung Ương Nga chẳng hạn đã quyết định « đình chỉ các dịch vụ mua vào ngoại tệ trên thị trường nội địa từ nay đến cuối năm (2024) » để giữ giá cho đồng rúp.…

Tạp chí kinh tế

1
Bảo hộ thương mại: Chiến thuật « đánh hỏa mù » của Donald Trump 11:15

16 weeks sitten11:15

11:15

Trung Quốc, Mêhicô và Canada là ba nạn nhân đầu tiên của chính sách bảo hộ mậu dịch dưới chính quyền Trump 2. Bắc Kinh biết trước là sẽ bị Hoa Kỳ nhắm tới. Thỏa thuận tự do mậu dịch USMCA đạt được dưới chính quyền Trump không giúp Ottawa và Mêhicô tránh được hai « phát súng đầu tiên ». Giám đốc viện nghiên cứu CEPII Antoine Bouët phân tích « phương pháp vừa đánh phủ đầu vừa khủng bố » đối phương trong cái mà nhà tỷ phú Trump gọi là « nghệ thuật đàm phán ». Ngày 25/11/2024, trên mạng xã hội, tổng thống tân cử Donald Trump loan báo, trong nhiệm kỳ sắp mở ra, « một trong những sắc lệnh đầu tiên là áp thuế hải quan 25 % vào TẤT CẢ các sản phẩm nhập từ Mêhicô và Canada đánh vào Mỹ ». Trong một tin nhắn thứ nhì, ông viết tiếp thuế đánh vào hàng Trung Quốc sẽ là 10 %. Mêhicô-Canada sợ một đòn chí tử Căn cứ vào hai tin nhắn trên mạng Truth Social, tổng thống tân cử Hoa Kỳ có vẻ mạnh tay với Canada và Mêhicô, hơn nhiều so với Trung Quốc. Một thỏa thuận tự do thương mại chính Donald Trump đàm phán với hai đối tác Bắc Mỹ đang gắn kết Washington, Ottawa và Mehicô. Đối với chính quyền của nữ tổng thống Claudia Sheinbaum, bị đánh thuế 25 % vào hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ là một « thảm họa », bởi chỉ một mình nước Mỹ mua vào 80 % xuất khẩu của Mêhicô. Mêhicô là « nguồn cung cấp và cũng là khách hàng lớn thứ nhì » của Mỹ. Canada choáng váng vì dòng tin nhắn của ông Trump : tổng trao đổi mậu dịch hai chiều hàng năm lên tới gần 1.000 tỷ đô la và mỗi ngày khoảng 3 tỷ đô la Mỹ hàng hóa và dịch vụ hai chiều đi qua các cửa khẩu. Hoa Kỳ là thị trường mua vào 77 % hàng xuất khẩu của Canada. Riêng về ngành năng lượng, Canada phụ thuộc đến 81 % vào các khách hàng Mỹ. Nếu ông Trump đánh thuế 25 % vào 150 tỷ đô la vào kim ngạch xuất khẩu năng lượng (chủ yếu là dầu hỏa) của Canada sang Mỹ, « kinh tế của ba tỉnh Alberta, Saskatchewan và Terre Neuve et Labrado/ Newfoundland and Labrador chắc chắn sẽ phá sản ». Tại Ottawa, thủ tướng Justin Trudeau hối hả thu xếp để bay sang Florida hội kiến tổng thống 47 tương lai của nước Mỹ. Tổng thống Mêhicô Claudio Sheinbaum điện đàm với Donald Trump vừa cam kết tăng cường các biện pháp ngăn chận người nhập cư trái phép tràn vào Hoa Kỳ qua đường biên giới giữa hai nước, vừa cảnh báo là Mêhicô sẽ « đáp trả » các hàng rào thuế quan mà nước láng giềng áp đặt, « cho đến khi nào đôi bên tìm ra đồng thuận để giải quyết vấn đề với nhau ». Nữ tổng thống đầu tiên trong lịch sử Mêhicô ngụ ý chính quyền Trump không dễ bắt nạt Mêhicô. Về phía Trung Quốc, qua lời đại sứ tại Washington, Bắc Kinh bình tĩnh cảnh báo « một cuộc thương chiến bất lợi cho tất cả các bên ». Từng phải ráo riết đàm phán với chính quyền Trump hồi 2018/2019, có lẽ Trung Quốc chờ đợi chính sách thương mại của Mỹ được định hình để cân nhắc các đòn đáp trả. Tính khả thi các đòn áp thuế uy hiếp đối phương Chính quyền Trump luôn xem Trung Quốc là một đối thủ thương mại, là nguồn cướp đi công việc làm của người lao động Mỹ … Nhưng liệu có dễ để Washington dùng thuế hải quan trừng phạt Ottawa và Mêhicô khi mà thỏa thuận tự do mậu dịch USMCA gắn kết ba quốc gia Bắc Mỹ này ? Những đe dọa của tổng thống tân cử Hoa Kỳ qua đó có thể nguy hiểm đến mức độ nào ? Trên đài RFI tiếng Việt, giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu về Triển Vọng Kinh Tế và Thông Tin Quốc Tế- CEPII, chuyên gia người Pháp Antoine Bouët trả lời : Antoine Bouët : « Đe dọa đó có đáng tin cậy hay không ? Câu trả lời là có, hiểu theo nghĩa Donald Trump có thể sử dụng hàng rào quan thuế cho dù điều đó đi ngược lại với những quy định tự do mậu dịch USMCA gắn kết ba nước Bắc Mỹ. Có thực là Washington sẽ đánh thuế hàng của Canada và Mêhicô nhập vào Mỹ? Theo tôi đây là một đòn để ông Trump mặc cả, để gây áp lực nhằm đổi lấy một cái gì khác. Đối với Mêhicô chẳng hạn, bị đánh thuế vào hàng bán sang Hoa Kỳ sẽ một cú sốc rất mạnh, bởi vì Mỹ chiếm 75 % tổng kim ngạch xuất khẩu của Mêhicô. Trump gây sức ép đòi Mêhicô tích cực ngăn chận các làn sóng người nhập cư tràn vào Mỹ qua đường biên giới giữa hai nước, đòi Mêhicô tăng cường các biện pháp chống ma túy, chống ma túy tổng hợp fentanyl. Tương tự như vậy Trump cũng đòi phạt Trung Quốc, vì Bắc Kinh không ngăn chận các đường dây xuất khẩu fentany sang Hoa Kỳ. Các bên bắt đầu đàm phán để xem Canada, Mêhicô và Trung Quốc có thái độ hợp tác hay không ». Màn đánh phủ đầu ? Trong trường hợp của Canada, chính sách của ông Trump không mấy rõ ràng, bởi Canada không phải là cửa ngõ cho lao động rẻ tràn vào Mỹ, cướp công việc làm của người Mỹ. Nhập cư lao động từ Canada là người có trình độ cao. Canada cũng không là đất dụng võ của các đường dây ma túy và fentanyl để chuyển vào Hoa Kỳ như trong trường hợp của Mêhicô hay Trung Quốc mà giám đốc trung tâm nghiên cứu CEPII Antoine Bouët vừa nêu. Nhưng 2026 là năm mà Washington và Ottawa sẽ đàm phán lại về các điều khoản trong thỏa thuận USMCA, cho nên chuyên gia Pháp cho rằng, rất có thể ông Trump chơi trò « đánh phủ đầu ». Chính sách của Trump với Trung Quốc chưa định hình ? Thế còn đối với Trung Quốc, phải chăng vì nhà tỷ phú Elon Musk có cơ sở tại Hoa Lục, từ nhiều tháng qua theo sát chân ông Trump như bóng với hình, nên tổng thống tân cử Mỹ đã « nhẹ tay » hơn khi chỉ đòi đánh thuế 10 % vào hàng Trung Quốc bán sang Mỹ ? Giám đốc trung tâm nghiên cứu Pháp CEPII nhấn mạnh đến lập trường không nhất quán của tổng thống tân cử Hoa Kỳ. Antoine Bouët : « Điểm lại tất cả những tuyên bố của ông Trump về chính sách thuế quan trong 12 tháng vừa qua, chúng ta thấy đầy những mâu thuẫn. Lúc thì ông dọa đánh thuế 60 % hàng Trung Quốc, rồi bây giờ thuế nhập khẩu chỉ còn là 10 %. Riêng với xe hơi Trung Quốc sản xuất tại Mêhicô thì Donald Trump đòi đánh thuế 200 %, nhưng có lúc ông chỉ nói đến mức thuế 100 %. Đồng thời Trump chủ trương áp dụng toàn bộ 10 % thuế với hàng hóa của toàn cầu – gồm cả hàng của châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc … nhưng có lúc lại khẳng định là 20 % … Tóm lại, ông Trump đưa ra rất nhiều các con số nhưng không bao giờ nhất quán. Trump rất thường xuyên mang hàng rào quan thuế ra đe dọa… Tôi không nghĩ rằng Trump sẽ áp dụng các biện pháp này, mà đây chỉ là một màn để uy hiếp các đối tác thương mại của Mỹ. Hơn nữa, lúc thì ông giải thích rằng đánh thuế nhập khẩu để trừng trị các đường dây ma túy và fentanyl, lúc thì là công cụ để chống nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ. Khi thì tổng thống tân cử Hoa Kỳ xem thuế hải quan là phương tiện để tài trợ cho các dự án đầu tư, để làm sống lại cỗ máy công nghiệp và thậm chí để tài trợ cho các vườn giữ trẻ … Điều nực cười là chưa chi thống đốc Ngân Hàng Trung Ương Châu Âu Christine Lagarde đã vội vã kêu gọi mua thêm hàng của Mỹ, hàm ý Liên Âu nhượng bộ trước các đòn hù dọa của Washington trước khi ngồi vào bàn thương lượng ». Về phần chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen, trong nỗ lực làm vừa lòng Donald Trump, từng đề nghị Liên Âu « mua khí đốt của Mỹ thay vì khí đốt của Nga ». Cũng Antoine Bouët nhắc lại, trong cuộc thương chiến lần thứ nhất với Trung Quốc, chính quyền Trump đã rất ồn ào, nhưng kết quả đạt được với Bắc Kinh không nhiều. Thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung giai đoạn 1, cho đến ngày Donald Trump để lại chìa khóa Nhà Trắng cho ê kíp của Joe Biden tháng 1/2021 vẫn chưa được thực thi hoàn toàn. Bắc Kinh cam kết mua thêm hàng của Mỹ để thu hẹp thâm hụt mậu dịch bất lợi cho Washington, nhưng trên thực tế Trump đã gây khó khăn cho nông dân Hoa Kỳ. Nhập khẩu đậu tương, đậu nành của Trung Quốc từ Mỹ giảm 13 % và cùng lúc tăng thêm 29 % với bạn hàng Brazil. Thiệt hại nặng nề cho tăng trưởng và thương mại Trung Quốc Giám đốc trung tâm nghiên cứu CEPII thẩm định chiến tranh thương mại gây nhiều tổn thất cho tăng trưởng vào mậu dịch toàn cầu. Mỹ và Trung Quốc thiệt hại ngang nhau. Antoine Bouët : « Tại trung tâm nghiên cứu CEPII , chúng tôi đã lập ra một quy trình để thẩm định tác động từ một cuộc chiến thương mại, dựa trên cơ sở Mỹ đánh thuế 10 % toàn bộ hàng nhập khẩu sang Hoa Kỳ và với mức thuế 60 % đánh vào hàng của Trung Quốc. Đương nhiên là thế giới sẽ đáp trả một cách tương xứng các biện pháp bảo hộ của chính quyền Trump. Kết quả cho thấy, tổng sản lượng toàn cầu sẽ giảm từ 0,5 đến 1 %. Riêng GDP của Trung Quốc giảm 1,5 % và đối với Mỹ cũng giảm tương tự. Tình hình không đến nỗi quá tệ đối với một số quốc gia khác, như trường hợp của Việt Nam hay Mêhicô, nhưng điều này chỉ đúng nếu như Trump giữ thuế hải quan 10 % với Mêhicô và 60 % với hàng Trung Quốc. Nếu hàng Trung Quốc bị đánh thuế 60 % mà hàng Việt Nam bán vào Mỹ chỉ bị đánh thuế 10 % thì Trung Quốc sẽ nhanh chóng di dời sản xuất sang Việt Nam để tránh 60 % thuế hải quan của ông Trump ». Mỹ cũng bị lôi vào vòng xoáy chiến tranh thương mại Thiệt hại đối với Mỹ cũng nặng không kém, vì cả người tiêu dùng lẫn các doanh nghiệp Mỹ cùng phải trả giá Antoine Bouët : « Người tiêu dùng phải trả giá, bởi vì hàng ngoại quốc bán sang thị trường Mỹ trở nên đắt đỏ hơn, trong lúc mà dân Mỹ đã phải đối mặt với lạm phát (và đừng quên rằng, lạm phát là yếu tố khiến một phần cử tri ủng hộ đảng Dân Chủ đã quay sang bỏ phiếu cho đảng Cộng Hòa trong đợt bầu cử tháng 11 vừa rồi). Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Mỹ cũng sẽ rất chật vật bởi cần nhập khẩu nguyên liệu, cần mua vào hàng thiết bị … để phục vụ các nhà máy sản xuất ở Mỹ. Giá thành các mặt hàng sản xuất ở Mỹ bị đẩy lên cao. Hàng đắt, kém hấp dẫn và các doanh nghiệp Mỹ mất khả năng cạnh tranh. Đó là chưa kể các đối tác thương mại của Hoa Kỳ cũng sẽ áp dụng các biện pháp bảo hộ … ». Coi chừng các đòn phản công lợi hại của Bắc Kinh Trong bài tham luận What Trump’s Tariffs Will Mean for China đăng trên Foreign Policy ( 26/11/2024), phó tổng biên tập tạp chí chuyên về chính sách ngoại giao Hoa Kỳ, James Palmer, nêu thêm hai yếu tố cho thấy Bắc Kinh không vội tung đòn phản công : Thứ nhất là trong quá khứ, ông Trump từng chơi trò « giơ cao đánh khẽ » như trong các biện pháp trừng phạt các tập đoàn công nghệ cao của Trung Quốc. Tỷ phú địa ốc New York thích dùng đòn uy hiếp đòi đối phương nhượng bộ để thu hoạch những thắng lợi chính trị tượng trưng nhưng hiệu quả về thực chất không nhiều (từ mục tiêu xây tường ngăn chận nhập cư bất hợp pháp ở đường biên giới với Mêhicô đến mục đích giảm thâm hụt mậu dịch với Trung Quốc). Thứ hai là, theo chuyên gia Mỹ James Palmer, « điều tối kỵ đối với các lãnh đạo ở Bắc Kinh là họ được chỉ đạo phải xử lý các vấn đề nội bộ như thế nào ». Nói cách khác, chắc chắn không vì những đe dọa của Washington mà Trung Quốc can thiệp vào hồ sơ fentanyl. Điều đó không cấm cản chính quyền Trump sắp tới sẽ dùng các đòn thuế quan để « đánh vào Trung Quốc » bởi hai siêu cường kinh tế thế giới này vẫn đang trong thế « cạnh tranh không ngơi nghỉ ». Đây cũng không chỉ là một cuộc chiến thương mại giữa hai Washington và Bắc Kinh. Các chuyên gia ở Mỹ cũng như Pháp đồng loạt cho rằng Hoa Kỳ có sử dụng chiến thuật nào đi chăng nữa thì các đòn trả đũa của Bắc Kinh giờ đây đã phong phú hơn nhiều so với thời điểm 2018/2019. Trung Quốc giờ đây được chuẩn bị tốt hơn để đối đầu với một cuộc chiến thương mại mới: Antoine Bouët : « Tôi tin là Trung Quốc đã sẵn sàng hơn để đối mặt với một cuộc chiến thương mại. Bắc Kinh nhập khẩu ít hẳn đậu tương, đậu nành của Mỹ, khiến chính quyền Trump nhiệm kỳ trước đã phải đền bù cho các nông gia đến 14 tỷ đô la trong giai đoạn 2018-2019, để lấp vào chỗ trống mà thị trường Trung Quốc để lại. Hơn nữa chúng ta thấy là Trung Quốc đã chuyển sang thế công và nhắm vào những mắt xích yếu kém trong dây chuyền sản xuất của Mỹ. Đứng đầu trong số đó là nhu cầu của Mỹ về kim loại hiếm. Bắc Kinh có thể hạn chế, thậm chí cấm xuất khẩu đất hiếm gây trở ngại cho các nhà máy của Hoa Kỳ. Bắc Kinh đánh vào những lĩnh vực mà nền công nghiệp của Mỹ lệ thuộc vào Trung Quốc ». Trước mắt các đòn « đánh hỏa mù » của tổng thống tân cử Mỹ đặt toàn thế giới trong tình trạng bất an, từ Trung Quốc cho đến các đồng minh thân thiết nhất của Washington.…

Tạp chí kinh tế

1
Hiệp định tự do mậu dịch với Mercosur : Châu Âu thiệt thòi ? 12:10

16 weeks sitten12:10

12:10

Sau nhiều năm đàm phán, Bruxelles kỳ vọng đúc kết trước cuối năm nay hiệp định tự do mậu dịch với 5 nước châu Mỹ Latinh trong khối Mercosur, mở ra một chân trời mới vào lúc Mỹ lại sắp khai mào một cuộc chiến thương mại với Liên Âu và các doanh nghiệp châu Âu ngạt thở vì Trung Quốc. Pháp phản đối hiệp định với Mercosur. Ai có lợi, nếu vì một lý do nào đó hiệp định tự do mậu dịch giữa Liên Âu và khối giàu tài nguyên thiên nhiên như Mercosur bất thành ? Châu Âu càng mất thời gian đàm phán về Mercosur, Trung Quốc càng có lợi trong cuộc chạy đua nước rút để chinh phục thị trường vừa đầy tiềm năng, vừa có nhiều tài nguyên thiên nhiên và lại nằm ngay sát cạnh cửa ngõ Hoa Kỳ. Tạp chí hôm nay xin tìm cách trả lời các câu hỏi : Nội dung hiệp định tự do mậu dịch giữa Liên Âu với khối Mercosur gồm những gì ? Có thực đây là một thỏa thuận bất lợi cho nông gia Pháp để đến nỗi từ tổng thống đến thủ tướng và hơn 600 dân biểu ở lưỡng viện đồng loạt chống đối hiệp định sắp được ký kết với 5 nước châu Mỹ Latinh (Achentina, Bolivia, Brazil, Paraguay và Uruguay) ? Nông dân Pháp phẫn nộ Vào lúc Quốc Hội Pháp thảo luận về hiệp định tự do mậu dịch giữa Liên Âu với khối Mercosur, một bộ phận nông dân Pháp lại xuống đường rầm rộ bày tỏ sự phẫn nộ, chống đối một thỏa thuận bị cho là có nguy cơ « giết chết giới các nông gia Pháp » và châu Âu. Phong trào đã bùng lên từ tuần trước và nông dân Pháp hôm nay 26/11/2024 lại huy động máy cầy, xe tải đến chiếm đóng tổng cộng 85 điểm, bao gồm trụ sở của các chính quyền cấp vùng, cấp tỉnh… lại phong tỏa nhiều đoạn đường cao tốc ở đoạn gần biên giới giữa Pháp và Tây Ban Nha, lại đốt vỏ xe, hay đổ phân bón trên đường phố để « chống Mercosur ». Chính phủ đang vận động thêm các thành viên khác trong Liên Âu để cùng đòi Bruxelles xem xét lại một số điều khoản trước khi đặt bút ký vào hiệp định tự do mậu dịch với khối Mercosur. Giới trồng trọt và chăn nuôi Pháp sợ là bị nông phẩm, thịt, trứng của các nước châu Mỹ Latinh cạnh tranh, khi biết rằng 2 trong số 5 thành viên Mercosur, Achentina và Brazil là hai ông khổng lồ nông nghiệp của thế giới. Chủ tịch hiệp hội quy tụ các nhà sản xuất mang tên Coopération Agricole, Dominique Chargé, giải thích: « Lo ngại của giới trong ngành là nguy cơ phải đối mặt với lương thực, thực phẩm nhập khẩu từ những khu vực mà giới canh nông không tuân thủ những chuẩn mực của châu Âu, không tuân thủ các chuẩn mực về vệ sinh y tế, về môi trường … Đây là một sự cạnh tranh bất bình đẳng. Hiện tại 40 % thịt gà tiêu thụ tại Liên Âu là hàng nhập khẩu, cũng như 40 % bơ và 30 % thịt bò… Chúng tôi không muốn có thỏa thuận với khối Mercosur, vì hiệp định ấy không đáp ứng được những thách thức mà chúng tôi đang phải đối mặt ». Nông nghiệp : Châu Âu vẫn là một thị trường khó tính Trước khi đi xa hơn, xin nhắc lại : Nông nghiệp chỉ là một trong ba vế trong hiệp định tự do mậu dịch với khối Mercosur. Đành rằng Liên Âu áp đặt nhiều tiêu chuẩn về môi trường, về vệ sinh, y tế, về quyền của người lao động … với các nhà sản xuất trong khối này. Trái lại, nông dân ở châu Mỹ Latinh không phải tuân thủ các chuẩn mực đó. Tuy nhiên, báo chí Pháp nhắc lại: Thứ nhất, châu Âu không cho phép nhập khẩu thực phẩm và nhất là thịt, hay sữa của châu Mỹ Latinh một cách bừa bãi. Thịt bò nuôi bằng hormone của Brazil và Achentina đến nay vẫn bị cấm bán ở châu Âu. Đậu nành biến đổi gen cũng bị cấm. Thứ hai là không có chuyện Bruxelles xóa bỏ hoàn toàn mọi hàng rào thuế quan để cho thịt, bơ hay ngũ cốc của khối Mercosur tràn vào châu Âu. Trên đài truyền hình Pháp –Đức, Arte, nhà nghiên cứu Elvire Fabry, Viện Jacques Delors, giải thích : « Dỡ bỏ các hàng rào thuế quan, chủ yếu là thuế nhập khẩu đánh vào hàng công nghiệp, nhưng đối với nông phẩm thì trong thỏa thuận tự do mâu dịch với các nước châu Mỹ Latinh, Bruxelles vẫn duy trì thuế nhập khẩu với nông phẩm của khối Mercosur bán sang châu Âu và đặt ra nhiều quy định về quota. Thí dụ như đối với thịt bò, các nước châu Mỹ Latinh không được xuất khẩu quá một khối lượng nào đó. Điều này cho thấy Bruxelles đã tìm cách bảo vệ giới chăn nuôi bị khó khăn nhất. Nhưng về cơ bản, nông nghiệp châu Âu có khả năng cạnh tranh kém trong một số lĩnh vực như thị trường thịt bò. Theo tôi, cần nhìn thỏa thuận tự do mậu dịch giữa châu Âu và Mercosur một cách tổng quát hơn, mà ở đó vế nông nghiệp chỉ là một, bên cạnh những thỏa thuật cho phép dỡ bỏ hàng rào thuế quan trong ngành công nghiệp và dịch vụ … ». Mercosur chỉ là cái cớ để giải thích sự yếu kém của nền nông nghiệp châu Âu Hiện tại Mercosur là một thị trường còn khép kín, và trung bình hàng hóa và nông phẩm của châu Âu xuất khẩu sang khu vực này bị đánh thuế từ 20 đến 35 %. Rượu vang của Pháp bán sang châu Mỹ Latinh bị đánh thuế 25 %. Với hiệp định tự do mậu dịch, 90 % thuế quan sẽ được dỡ bỏ, nhưng nông phẩm sẽ là một ngoại lệ, bởi vì châu Âu cũng như 5 quốc gia liên quan ở châu Mỹ Latinh đều muốn bảo vệ nông gia cho mỗi bên. Thứ ba là nông dân và cả một số chính giới Pháp ồn ào tố cáo « thịt bò bẩn của Brazil sẽ tràn ngập bàn ăn của người Pháp », ngụ ý thịt bò nhập từ Brazil được kích thích bằng hormone và không được kiểm tra chất lượng trước khi bán ra trên thị trường Pháp. Nhưng hiệp định tự do mậu dịch tương lai giữa Liên Âu với Mercosu quy định mỗi năm khối 5 nước Mercosur chỉ được nhập vào Liên Âu 90.000 tấn thịt bò, và mỗi tấn vẫn phải chịu 7,7 % thuế nhập khẩu. Để so sánh, 500 triệu dân trong Liên Âu mỗi năm tiêu thụ 6,4 triệu tấn thịt bò và sản xuất 6,7 tấn. Vậy thì 90.000 tấn thịt bò nhập từ châu Mỹ Latinh chỉ tương đương với chưa đầy 1,7 % so với nhu cầu tiêu thụ của Liên Âu. Vậy thì tại sao các nông dân Pháp lại làm ầm ĩ và chĩa mũi dùi vào thịt bò của Brazil hay Achentina ? Tương tự như vậy, thịt gà, hay thịt heo của châu Mỹ Latinh cũng rất bị hạn chế trong việc bán sang thị trường châu Âu. Hiện tại, Liên Âu nhập khẩu 40 % thịt hay trứng và bơ để bảo đảm tiêu thụ cho 500 triệu dân. Nhưng các nguồn sản xuất chính của khu vực này là chính các nước trong Liên Âu, hay cùng lắm là nước Anh, một thành viên cũ của khối này. Hà Lan, Anh Quốc và Ireland là ba nguồn cung cấp thị bò chính cho toàn thể 27 nước châu Âu. Ba Lan, Bỉ, Hungary và Cộng Hòa Séc là những trang trại nuôi gà của Liên Âu. Cho nên « trút cơn phẫn nộ lên các nhà chăn nuôi và trồng trọt ở mãi tận châu Mỹ Latinh là một sai lầm ». Kẻ được, người thua Hơn nữa, ngay trong giới nuôi, trồng cũng có « kẻ được người thua ». Các tập đoàn sản xuất rượu vang ở Pháp chẳng hạn đang nóng lòng chờ đợi dỡ bỏ khoản thuế 25 % đánh vào rượu Pháp xuất khẩu sang châu Mỹ Latinh. Không thấy các nhà sản xuất rượu ở Pháp này xuống đường biểu tình chống đối Mercosur. Về phần bà Arancha Gonzalez Laya, trường quản trị kinh doanh Paris School of International Affairs, nguyên bộ trưởng Tây Ban Nha đặc trách về châu Âu, trên đài France Culture lưu ý rằng hiệp định tự do mậu dịch với Mercosur là môt thỏa thuận bao gồm luôn cả vế công nghiệp và dịch vụ, những điểm mạnh của nền kinh tế châu Âu. Liên Âu, mà đứng đầu là Đức, đang cần xuất khẩu xe hơi sang Brazil hay Paraguay vào lúc mà thị trường nội địa đang bão hòa và xe của Đức, của Pháp hay Ý đang bị xe Trung Quốc cạnh tranh dữ dội. « 2/3 tăng trưởng của châu Âu tùy thuộc vào xuất nhập khẩu với phần còn lại của thế giới. Các thỏa thuận thương mại, tôi nhấn mạnh khác biệt giữa thỏa thuận thương mại và hiệp định tự do mậu dịch, và ở đây chúng ta tập trung vào các thỏa thuận thương mại : đây là công cụ tạo lực đẩy cho xuất khẩu hàng hóa, xuất khẩu dịch vụ và mang lại thịnh vượng, việc làm cho người lao động trong Liên Âu. Nhưng không phải là lĩnh vực nào cũng được hưởng lợi và hưởng lợi như nhau. Có người được thì phải có kẻ thua. Câu hỏi đặt ra là liệu châu Âu có hoàn toàn được hưởng lợi trên tất cả mọi mặt hay không? Câu trả lời là không ». Thương mại : Châu Âu trên đe dưới búa Hai tháng trước ngày trở lại Nhà Trắng, tổng thống tân cử Donald Trump đã dọa đánh thuế nhập khẩu vào tất cả hàng hóa bán sang thị trường Mỹ và những đòn đầu tiên được dành cho hàng Trung Quốc, Canada và Mêhicô. Châu Âu có cán cân thương mại thặng dư với Hoa Kỳ nên khó mà tránh khỏi búa rìu của một người đã đắc cử với khẩu hiệu đặt quyền lợi của người Mỹ lên trên hết. Cùng lúc, các tập đoàn Trung Quốc cạnh tranh khốc liệt với châu Âu trong tất cả mọi lĩnh vực. Do vậy, theo cựu ngoại trưởng Tây Ban Nha , Arancha Gonzalez Laya, Bruxelles cần đi tìm những thị trường mới mà Mercosur là một điểm đến lý tưởng, do là một trong những đối tác hiếm hoi mà châu Âu vẫn còn chiếm được ưu thế. « Đâu là vị trí của Liên Âu đối với Mercosur ? Cán cân thương mại của Liên Âu trong thế xuất siêu so với châu Mỹ Latinh, tức là chúng ta xuất khẩu sang khu vực này nhiều hơn là mua hàng từ 5 nước trong khối thị trường Nam Mỹ. Trong hai thập niên qua, xuất siêu của châu Âu so với Mercosur đang từ 35 % rơi xuống còn 17 %, tức là đã bị giảm đi mất phân nửa. Ai hưởng lợi ? Trung Quốc đã thay thế phần nào châu Âu để bán hàng sang châu Mỹ Latinh. Trong bối cảnh đó, hiệp định tự do mậu dịch với Mercosur sẽ giúp châu Âu giữ được lợi thế cạnh tranh với khu vực này, giữ được thị phần ở châu lục mà Trung Quốc không ngừng tấn công để chen chân vào. Chỉ cần quan sát một chút là cũng đủ thấy Bắc Kinh quan tâm đến châu Mỹ Latinh đến mức độ nào. Chủ tịch Trung Quốc vừa công du Brazil trong 5 ngày, trước đó là chặng dừng ở Peru (…) Ngoài ra châu Mỹ Latinh có nhiều tài nguyên, quặng mỏ mà châu Âu đang rất cần cho tiến trình chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi sang công nghệ số ». Tầm cỡ chiến lược của một hiệp định tự do mậu dịch Hơn nữa, ngoài những tính toán được thua về kinh tế, về chiến lược, bắc được những nhịp cầu với châu Mỹ Latinh ở vào thời điểm này cũng là một yếu tố quan trọng mà Bruxelles không thể bỏ qua. Giáo sư trường quản trị kinh doanh Paris kết luận : châu Âu không thể tự cho phép lơ là với châu lục này, vào lúc mà Trung Quốc đã cắm rễ sâu vào khu vực vốn được coi là sân sau của Hoa Kỳ. « Chilê quan niệm rằng thỏa thuận với Liên Hiệp Châu Âu với những điều khoản tài chính, chẳng hạn như Bruxelles cam kết tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành xuất khẩu litium và đồng của Chilê, đồng thời hỗ trợ mở rộng ngành công nghiệp của nước này trong hai lĩnh vực cụ thể vừa nêu. Chilê đánh giá là thỏa thuận đó có lợi cho họ hay không. Chúng ta chớ đánh giá nhầm những đối tác thương mại của mình, bởi vì các nước trong khối Mercosur có nhiều khả năng chọn lựa : không bắt tay với Liên Âu thì họ có thể ký hợp đồng với Trung Quốc, hay với Ả Rập Xê Út. Họ ký hợp đồng với châu Âu vì trông thấy lợi ích của họ trên thị trường châu Âu được bảo đảm. Trong chiều ngược lại, Liên Âu cũng có thể đặt câu hỏi chơi với Mercosur có lợi gì hay không. Theo tôi thì câu trả lời là có, với điều kiện là chúng ta cũng phải đánh giá đúng tình hình, thẩm định rõ những khu vực nào đang gặp khó khăn và cần được hỗ trợ, để dễ hội nhập vào thị trường chung, chứ không phải là để châu Âu bỏ rơi họ ». Qua sự chống đối mạnh mẽ của một bộ phận nông dân Pháp có thể hiểu rằng hiệp định tự do mậu dịch với Mercosur chỉ là cái bung xung, để lộ rõ những bất cập, những vấn đề sâu rộng hơn của nông nghiệp Pháp nói riêng và châu Âu nói chung. Nguy hiểm ở đây là những đối thủ cả về thương mại lẫn chiến lược của châu Âu đang « vỗ tay trong bị », mừng thầm khi thấy Bruxelles lúng túng sau nhiều năm mà vẫn chưa đạt được một hiệp định về tự do mậu dịch với thị trường 300 triệu dân tại 5 nước ở châu Mỹ Latinh. Liên Hiệp Châu Âu càng chia rẽ, càng mất thời gian đàm phán, thì điều này lại càng có lợi cho Trung Quốc, vốn đang chạy nước rút để chinh phục thì trường vừa tiềm năng, vừa có nhiều tài nguyên thiên nhiên và lại là sân sau của Hoa Kỳ.…

Tạp chí kinh tế

1
Sức cạnh tranh của các doanh nghiệp Pháp bị thu hẹp 9:53

17 weeks sitten9:53

9:53

Các doanh nghiệp của Pháp đang đứng trước nhiều thách thức : Về đối ngoại, một cuộc chiến thương mại Mỹ khai mào được báo trước, áp lực hàng rẻ của Trung Quốc tràn ngập thị trường châu Âu, giao thương toàn cầu bị kẹt vì những căng thẳng địa chính trị trên thế giới ; về đối nội, áp lực về thuế từ khi Quốc Hội bị giải tán đè nặng lên chính sách phát triển của khu vực sản xuất. « Tình hình đang xấu đi. Trong khoảng từ 6 đến 9 tháng nữa chúng ta sẽ thấy rõ hiệu ứng của một cơn sốc lớn». Một chủ công ty đã đánh giá tình hình như trên nhân diễn đàn các doanh nghiệp REFvào cuối tháng 8/2024. Chưa đầy một tháng sau, thống kê về các công ty vừa và nhỏ tại Pháp phá sản đi từ kỳ lục này đến kỷ lục khác. Cùng lúc chỉ số đầu tư trong khu vực sản xuất liên tục giảm. Đầu tháng 11/2024, hai tập đoàn lớn của Pháp được thế giới biết đến nhiều là hãng sản xuất lốp xe Michelin và chuỗi siêu thị Auchan cùng thông báo sa thải tổng cộng là hơn 3.600 nhân viên. Michelin đóng cửa hai nhà máy. Với Auchan, « hàng chục siêu thị » trên toàn quốc chóng ngừng hoạt động vì làm ăn thua lỗ. Các công đoàn bảo vệ người lao động tại Pháp, các viện nghiên cứu đồng loạt cảnh báo hai kế hoạch sa thải nhân sự vừa nêu chỉ là « phần nổi của tảng băng ». 300.000 người mất việc trong năm 2024 Lãnh đạo công đoàn CGT Sophie Binet báo động : 200 doanh nghiệp chuẩn bị giảm nhân sự, 47.000 người mất việc, trong đó gần một nửa là công nhân trong các nhà máy. Báo Cộng Sản L’Humanité dự phóng, trong cả năm 2024 sẽ có đến 300.000 người lao động bị sa thải. Bộ trưởng Công Nghiệp Marc Ferracci hôm 16/11/204 nhìn nhận « nguy cơ trong những tuần lễ và những tháng sắp tới sẽ có nhiều thông báo các nhà máy đóng cửa », « hàng ngàn việc làm bị đe dọa. Ngành công nghiệp xe hơi, các nhà máy hóa chất, ngành luyện kim bị nước ngoài cạnh tranh gay gắt ». François Monnier, tổng biên tập tuần báo Investir -Đầu Tư không ngạc nghiên về những tin xấu liên tiếp mà ngay cả các hãng lớn của Pháp như Auchan hay Michelin cũng không tránh khỏi vì các doanh nghiệp Pháp đang mất dần khả năng cạnh tranh. Trên đài thát thanh tư nhân Radio Classique (hôm 15/11/2024) François Monnier đơn cử ba thí dụ cụ thể giải thích vì sao một tên tuổi lớn như Michelin, đã hoạt động từ 135 năm nay phải cho hơn 1.200 nhân viên nghỉ việc. « Châu Âu đòi các hãng lốp xe phải công bố nguồn gốc nhựa cao su sử dụng trong các nhà máy chế tạo lốp xe, chỉ nội khoản này gây thêm phí tổn phụ trội từ 150 đến 200 triệu euro cho hãng Michelin, trong khi đó các đối thủ của tập đoàn sản xuất lốp xe này không phải chứng minh nguồn gốc nguyên liệu sự dụng và không bị kiểm tra. Pháp bị chậm chế vì thủ tục hành chính rườm ra : tại bang Texas, chỉ cần một năm một để mở cửa thêm một nhà máy. Trong khi đó ở Pháp và châu Âu, phải mất hơn một năm một công ty mới được cấp giấy phép để xin đăng ký mở nhà máy. Về khả năng suất, Pháp và châu Âu cũng bị thua kém so với các nơi khác trên hành tinh : trong giai đoạn 1995-2023 năng suất lao động trong một giờ đồng hồ tăng trung bình 50 % tại Mỹ, ở Đức là 33 % trong khi đó ở Pháp chỉ số này tăng thêm có 25 % ». Bóng ma một cuộc thương chiến tàn khốc Tháng 9/2024 phát biểu tại Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh « trong tám thập niên qua, chưa khi nào cộng đồng quốc tế phải đối mặt với nhiều thách thức như hiện tại ». T rao đổi với báo chí bên ngoài phòng họp sau đó, cũng ông Macron thẳng thắn cho rằng tình huống này đang đẩy các doanh nghiệp Pháp vào thế kẹt. Nhưng khi đó nguyên thủ Pháp không thể ngờ rằng ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng Hòa Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào đầu năm tới với lời hứa « đánh thuế 10 % tất cả hàng sản xuất ở nước ngoài báo sang thị trường Mỹ » . Theo thẩm định của Sylvain Bersinger, kinh tế ttrưởng cơ quan tư vấn Asterès -Paris, Pháp có mức thặng dự mậu dịch tuy rất khiêm tốn chưa đầy 100 triệu đô la so với Hoa Kỳ (để so sánh, thăng dư của Đức với Mỹ là 82 tỷ đô la trong năm 2023, giữa Việt Nam với Mỹ là 96 tỷ đô la) nhưng thế bất cân đối đó tập trung trong một số lĩnh vực « then chốt » như là công nghệ hàng không và không gian, dược phẩm, rượu vang, rượu mạnh, nước hoa, mĩ phẩm, …và đó là những lĩnh vực trên nguyên tắc sẽ gặp khó khăn nhiều hơn nếu chính quyền Trump dựng nên các hàng rao quan thuế. Nguy cơ bị hàng Trung Quốc nhận chìm Trong các lĩnh vực khác từ hàng điện tử đến xe ô tô điện, pin mặt trời … thì các doanh nghiệp Pháp nói riêng, châu Âu nói chung bị chính sách trợ giá của Trung Quốc « đè bẹp ». Chính vì cạnh tranh không lại với các hãng Trung Quốc mà Systovi -vùng Nantes miền tây nước Pháp (một trong những nhà sản xuất cuối cùng của Pháp, trên đất Pháp) không biết còn cầm cự được bao lâu. Giám đốc điều hành nhà máy này, Paul Toulouse giải thích khó chống chọi được lâu khi mà giá thành của các đối thủ Trung Quốc chỉ bằng 25 % so với của Systovi từng là một biểu tượng của tiến trình chuyển đổi sang năng lượng xanh « made in France ». Rất xa Nantes, ở ngoại ô thành phố Grenoble miền đông nước Pháp tập đoàn hóa chất Vencorex chuyên sản xuất phụ liệu để chế biến các loại sơn nước được dùng trong ngành xây dựng, hãng này cũng đang lo bị « khai tử » do từ « 2022 lĩnh vực này đã có nhiều thay đổi sâu rộng, với một sự cạnh tranh khốc liệt chưa từng thấy. Hàng sản xuất dư thừa từ các nhà máy Trung Quốc đổ sang châu Âu ». Ngành công nghiệp của Pháp -và châu Âu trong thế trên đe dưới búa : xuất khẩu sang Hoa Kỳ thì có khuynh hướng sụt giảm vì thuế hải quan mà chính quyền Washington sắp tới sẽ ban bành, các nhà máy của Pháp thì có nguy cơ bị hàng rẻ Trung Quốc nhận nhìm. Nhất là khi biết rằng chỉ riêng trong lĩnh vực công nghiệp, ở đầu thập niên 1970 hơn 80 % tiêu thụ là hàng « made in France » thì hiện tại tỷ lệ này bị thu hẹp lại còn chưa dầy 38 %. Cùng lúc chỉ số tiêu thụ nội địa tăng chậm : hai thị trường địa ốc và xe hơi trông thấy những khó khăn ở tước mặt. Chính phủ loay hoay đòi tăng thuế doanh nghiệp Trong khi đó nhu cầu tiêu thụ ở Pháp thì bị chựng lại. Tổng biên tập tuần báo Investir François Monnier tiếc là trong bối cảnh vốn đã rất khó khăn cho các doanh nghiệp Pháp như vậy thì chính phủ của thủ tướng Barnier lại phải ráo riết đi tìm thêm 8 tỷ euro đủ để giữ được cam kết duy trì duy trì thâm hụt ngân sách năm 2025 ở ngưỡng 6 % tổng sản phẩm nội địa. Trên con đường đi tìm thêm các nguồn thu nhập đó thì chính phủ Pháp dự trù tăng thuế đánh vào khu vực sản xuất : « Một cách cụ thể, sang năm 2025, các hãng có doanh thu từ 1 đến 3 tỷ euro một năm sẽ phải đóng thuế doanh nghiệp hơn 30 % thay vì 25 % như hiện này. Doanh thu trên 3 tỷ euro, thì khoản thuế này sẽ là hơn 35 % và thuế lại còn nặng hơn nữa từ năm 2028 trở đi (...) Vì hoạt động, do sản xuất tại Pháp, hay mua bán tại Pháp, các doanh nghiệp phải trả thuế cao hơn sơ với ở các nước khác. Trong khi đó hàng Made in China thì được chính quyền Bắc Kinh tài trợ, hàng sản xuất tại Mỹ thì được ưu đãi thuế khóa. Rõ ràng là các hàng của Pháp, làm việc tại Pháp bị thiệt thòi ». Từ khi tổng thống Macron giải tán Quốc Hội tháng 6/2024, lên cầm quyền vào tháng 9/2024, thủ tướng Michel Barnier liên tục phải đàm phán với các đảng phái trên chính trường về dự luật ngân sách cho năm tới trong điều kiện chính phủ rất dễ bị lật đổ. Trong khi đó thì Paris cần nhanh chóng cho ra đời một dự luật ngân sách cho năm 2025, khẩn cấp giải quyết bớt nợ công, chưa bao giờ đạt ngưỡng 112 % GDP (thay vì 60 % GDP như quy định của khối các nước tham gia đồng tiền chung châu Âu). Bội chi ngân sách của Pháp vượt quá ngưỡng 6 % GDP (thay vì 3 % tổng sản phẩm nội địa như quy định của châu Âu). Pháp liên tục bị các cơ quan thẩm định tài chính Anh, Mỹ dọa « hạ điểm tín nhiệm » về mức nợ và như vậy lại càng phải đi vay với lãi suất cao hơn. Trong bối cảnh đó các chính phủ Elisabeth Borne, Gabriel Attal và Michel Barnier đều cam kết cắt giảm chi tiêu, tăng thuế để từng bước quay trở lại với mức thâm hụt 3 % như quy định trong khối thành viên sử dụng đồng euro. Điều đó có nghĩa là Pháp phải tiết kiệm 60 tỷ đô la cho tài khóa 2025 : 40 tỷ do cắt giảm các khoản chi tiêu công cộng và 20 tỷ còn lại nhờ tăng thuế đánh vào một « bộ phận những người giàu có và thuế doanh nghiệp ». Chính phủ Barnier đề xuất một khoản thuế phụ trội 8 tỷ euro do hơn 400 công ty lớn của Pháp đài thọ. Thí dụ như tập đoàn LVMH trong lĩnh vực hàng xa xỉ thì xẽ bị chi thêm 750 triệu vào năm tới để chia sẻ gánh nặng chung; công ty điện lực quốc gia EDP phải tham gia vào nỗ lực giảm thâm hụt ngân sách ở mức 500 triệu euro, hãng sản xuất máy bay Airbus là 300 triệu …. Đương nhiên không một ai hài lòng với các liều thuốc đắng này. Tổng biên tập tuần san Investir François Monnier cho rằng, tăng thuế doanh nghiệp : Pháp đang « lội ngược dòng » và điều này đã phản ánh qua những trồi sụt trên các thị trường chứng khoán. « Từ ngày 05/11/2024 với viễn cảnh tổng thống Trump giảm thuế doanh nghiệp, chỉ số chứng khoán ở Wall Street tăng 3 % trong vòng 10 ngày. Trái lại ở Pháp, chỉ số CAC40 giảm 1 %. Từ khi tổng thống Macron giải thế Quốc Hội, bất ổn chính trị khiến chỉ số này của Pháp giảm 9 % trong lúc mà Wall Street thì tăng 11%. Chứng khoán của Pháp mất giá mạnh hơn so với của Đức, Anh và thậm chí là của Ý ». Không chỉ có các chủ doanh nghiệp bất bình và lo lắng. Các viện nghiên cứu của Pháp đồng ý giảm bội chi ngân sách và nợ công là điều cần thiết, nhưng Pháp đang trong thế hoàn toàn bất lợi. Những nỗ lực của chính quyền Macron từ 2017 để chọn Pháp là địa điểm đầu tư « Choose France » khó thuyết phục khi mà ở Hoa Kỳ, tổng thống sắp tới Donald Trump hứa hẹn giảm thuế doanh nghiệp đang từ 21 xuống còn 15 % thì trái lại Paris chuẩn bị nâng mức thuế này từ 25 % lên từ 30 đến 35 % và có thể là còn hơn thế nữa như vừa nói.…

Tạp chí kinh tế

1
Chiến tranh thương mại với Mỹ : Những bước chuẩn bị của châu Á 9:52

18 weeks sitten9:52

9:52

Những nền kinh tế châu Á, trong đó có Việt Nam, từng hưởng lợi trong trận thương chiến Mỹ-Trung dưới chính quyền Trump 2016-2020 sẽ « chật vật » hơn nhiều trong 4 năm tới vì chính sách bảo hộ « toàn diện » của Washington. Nhật Bản, Hàn Quốc hay Đài Loan có nhiều cơ sở tại Hoa Lục trông thấy trước « một tai họa » . Tăng trưởng của châu Á lệ thuộc vào xuất khẩu, mỗi nước trong khu vực đang gấp rút đi tìm tìm chìa khóa để đối thoại với chính quyền Trump. Chưa đầy một tuần lễ từ khi Donald Trump đắc cử tổng thống Hoa Kỳ nhiệm kỳ thứ hai, tất cả các lãnh đạo Đông Nam Á cũng như trên toàn thế giới đều vội vã chúc mừng ông. Gần đây nhất tổng bí thư Đảng Cộng Sản Việt Nam, ông Tô Lâm hôm 12/11/2024 đã có cuộc điện đàm với tổng thống tân cử Donald Trump. Từ thủ tướng Malaysia đến đồng cấp Cam Bốt trong điện chúc mừng ông Trump cùng « tin tưởng vào vai trò thiết yếu của Hoa Kỳ trong việc duy trì ổn định, hòa bình và thịnh vượng » cho Đông Nam Á. Chỉ 48 giờ sau khi ông Trump tái đắc cử, cả Philippines lẫn Đài Loan cùng cho biết ý định « trang bị thêm vũ khí của Mỹ » . Theo đánh giá của báo tài chính Anh, Financial Times, Manila và Đài Bắc vừa xem đây là « những lá bùa hộ mệnh » để tăng cường khả năng phòng thủ trước những tham vọng của Trung Quốc vừa biết ý ông Trump thích khoe thành tích « giúp các công ty vũ khí của Mỹ bán được hàng » . Đây có thể là cách để thoát khỏi các gọng kềm từ chính sách « bảo hộ » của chính quyền Washington trong tương lai. Đông Nam Á trong thế « bất an » Trong nhiệm kỳ đầu 2016-2020 nhà tỷ phú New York Donald Trump đã sử dụng lá bài bảo hộ với tất cả các đối tác thương mại của Mỹ. Lần này châu Á, từ những quốc gia tiên tiến nhất như Nhật Bản, Hàn Quốc hay Đài Loan, đến khối Đông Nam Á đã sẵn sàng hay chưa cho một cuộc chiến thương mại thứ nhì xuất phát từ Mỹ ? Cuộc chiến này được cho là sẽ diễn ra với « cường độ mạnh hơn gấp bội » so với 5-6 năm trở về trước. Hãng tin Đức Deutsche Welle trích lời nhà nghiên cứu Việt Nam Lê Hồng Hiệp, viện nghiên cứu Đông Nam Á Singapore Yusof Ishak, cho rằng Đông Nam Á đã « chuẩn bị tốt hơn » để đối đầu với một cuộc chiến thương mại thứ nhì, khối này sẽ « nhanh chóng thích nghi với thực tế và sẽ bảo vệ quyền lợi của họ ». Vẫn theo Deutsche Welle « Việt Nam đặc biệt lo ngại do là nguồn xuất khẩu quan trọng nhất của Đông Nam Á sang Hoa Kỳ », trước cả Singapore. Năm 2023 « thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ lên tới 96 tỷ đô la ». Cùng với Ấn Độ, Mêhicô… Việt Nam là một trong những quốc gia trên thế giới « hưởng lợi nhiều nhất » từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung nhưng không là nền kinh tế Đông Nam Á duy nhất trong thế « bất an » trước viễn cảnh Washington từ tháng 1/2025 mở một cuộc chiến thương mại với toàn thế giới. Theo thẩm định của cơ quan tư vấn Oxford Economics kim ngạch xuất khẩu của cả khu vực châu Á, không kể Trung Quốc sẽ giảm 3% nếu ông Trump dựng lại các hàng rào thuế quan như từng cam kết trong thời kỳ vận động tranh cử, bởi vì ngoại trừ Lào, « Mỹ luôn là một trong những khách hàng quan trọng nhất » với tất cả các nền kinh tế còn lại. Vũ khí nào để Bắc Kinh đương đầu với trận chiến thương mại Trump 2.0 ? Tuy nhiên Trung Quốc mới là mục đích chính mà nhóm cố vấn của tổng thống Mỹ tương lai đang nhắm tới. Bằng chứng là Donald Trump mời hai nhân vật « diều hâu và có lập trường cứng rắn với Bắc Kinh » là các thượng nghị sĩ Marco Rubio và dân biểu Mike Waltz tham gia nội các ở hai vị trí quan trọng : ngoại trưởng và cố vấn an ninh quốc gia. Kèm theo đó là chủ trương « đánh thuế đến 60% vào hàng Trung Quốc bán sang Hoa Kỳ ». Nhật Bản, Hàn Quốc và cả Đài Loan có nhiều cơ sở sản xuất tại Hoa Lục trong thế bị động. Báo Japan Times nhắc lại « hiện có hơn 20.000 doanh nghiệp Nhật Bản cỡ vừa và nhỏ đang hiện diện tại Trung Quốc. Họ ý thức được là sẽ gặp khó khăn nếu muốn xuất khẩu sang Mỹ ». Chỉ riêng trong ngành ô tô, việc ông Trump báo trước một cuộc chiến thương mại với cả Mêhicô và Canada là « cú sét đánh ngang tai » , với các hãng xe Nhật do số này đã mở nhà máy tại Mêhicô, sát cạnh cửa ngõ Hoa Kỳ. Chỉ riêng năm ngoái Nhật xuất khẩu 1,5 triệu chiếc xe sang Mỹ và đây là điểm đến lớn gấp hơn cả tổng số xe bán ra trên thị trường xứ hoa anh đào. Các chuyên gia được hãng tin Anh Reuters trích dẫn đồng loạt đưa ra nhiều lý do cho thấy ông Tập Cận Bình không ở trong « thế mạnh » . Thứ nhất tăng trưởng của Trung Quốc đang sa sút. Thứ hai là dưới nhiệm kỳ Trump lần trước, Bắc Kinh đã « bội ước » khi cam kết mua thêm 200 tỷ đô la hàng của Mỹ để thu hẹp thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ với Trung Quốc. Lần này những hứa hẹn của Trung Quốc khó có tính thuyết phục một ông Trump có tính « thù dai » . Điểm thứ ba là Bắc Kinh không có phương tiện để « ăn miếng trả miếng » Washington : Tập Cận Bình không thể cũng áp dụng các hàng rào thuế quan đánh vào hàng Mỹ khi mà tiêu thụ nội địa Trung Quốc đã yếu kém trong lúc Trung Quốc cần xuất khẩu sang Âu, Mỹ để bảo đảm tăng trưởng nội địa. Hơn nữa tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc vào Mỹ đã vượt ngưỡng 500 tỷ đô la, lớn gấp 3 so với nhập khẩu từ Hoa Kỳ. Theo định của ngân hàng UBS, nếu ông Trump áp thuế 60 % đánh vào xuất khẩu của Trung Quốc, GDP của nền kinh tế châu Á này « trong 12 tháng sắp tới sẽ giảm mất phân nửa » , tức là rơi xuống còn khoảng 2,5 % một năm. Trên đài phát thanh Pháp France Inter, chuyên gia kinh tế Pháp, Antoine Bouet, giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu về Triển Vọng và Thông Tin Quốc Tế-CEPII chờ đợi, ông Trump ở nhiệm kỳ 2 sẽ mạnh tay hơn rất nhiều trong cuộc chiến thương mại, bất luận điều ấy gây thiệt hại cho chính các nhà sản xuất của Mỹ « Có nguy cơ là cuộc thương chiến sẽ nhanh chóng mở màn, căn cứ vào những tuyên bố của tổng thống tân cử Hoa Kỳ. Trump chủ trương đánh thuế trên toàn bộ các mặt hàng thâm nhập thị trường của Mỹ và đặc biệt là đánh thuế thuế đến 60 % và thậm chí là 100 % nhắm vào hàng từ Trung Quốc xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Theo những thẩm định của trung tâm CEPII, điều đó có nghĩa là Washington trong tương lai sẽ tăng thuế hải quan đánh vào một khối lượng hàng trị giá 3.100 tỷ đô la và Mỹ. Để so sánh trong giai đoạn 2018-2019 chính Trump khi đó cũng đã dựng lại các hàng rào thuế quan nhắm vào 310 tỷ đô la kim ngạch nhập khẩu vào Hoa Kỳ. Thế rồi dưới thời tổng thống Biden, đầu năm nay cũng đã sử dụng đòn thuế hải quan này nhưng chỉ nhắm vào 18 tỷ đô la hàng được vào thị trường Mỹ. Nói cách khách, chính sách bảo hộ của Biden chỉ là một giọt nước trong biển cả ». Giám đốc trung tâm CEPII giải thích thêm : « Trước kia một món hàng được sản xuất chỉ tại một nơi, rồi được xuất khẩu sang một quốc gia khác. Thành thử tăng thuế hải quan là để bảo vệ các nhà sản xuất nội địa và đổi lại thì người tiêu dùng chịu trả giá đắt hơn. Nhưng trong thời buổi này, để có được một thành phẩm, các hãng xưởng nhập khẩu nhiều phụ tùng từ nước ngoài. Thí dụ như hãng máy bay Boeing của Mỹ cần nhập phụ tùng của nhiều nước, đặc biệt là của Pháp. Vậy thì đánh thuế nhập khẩu 10 % vào các phụ tùng này bất lợi cho chính Boeing và sẽ tác hại đến khả năng cạnh tranh của chính các tập đoàn Mỹ ». Về mặt chính trị, chủ trương tăng thuế hải quan vừa dễ hiểu vừa có sức thuyết phục lớn trong cuộc vận động tranh cử. Trump ở nhiệm kỳ tổng thống trước đã chứng minh ông là một chính khách « dám nói và dám làm » song theo quan điểm của Antoine Bouet việc tổng thống tân cử có ý định giao phó bộ Tài Chính cho một trong hai cố vấn kinh tế thân cận là John Paulson hay Scott Bessent (cả hai cùng là các nhà đầu tư và sáng lập viên các quỹ đầu cơ) cho thấy, Washington có vẻ muốn dùng đòn thuế quan để mặc cả với các đối tác của Hoa Kỳ. Antoine Bouet trung tâm CEPII : « Có khả năng Donald Trump không thi hành các biện pháp đã loan báo nhưng sử dụng lá bài thuế hải quan này như một công cụ để đàm phán, để bắt các đối tác của Hoa Kỳ phải nhượng bộ. Trước mắt được biết là hai nhân vật đang được ban lãnh đạo của tổng thống tân cử liên lạc để mời tham gia nội các ở cương vị bộ trưởng Tài Chính Mỹ. Đó là các ông Scott Bessent và John Paulson. Bessent là sáng lập viên quỹ đầu tư Key Square. Còn Paulson điều hành một quỹ đầu tư khác tại New York. Cả hai nhà đầu tư này cùng chủ trương khai thác các hàng rào thuế quan như các công cụ để gây sức ép với các đối tác của Mỹ ». Với Trump ở Nhà Trắng, nên là bạn hay là thù của Mỹ ? Về phần mình giáo sư Thomas Porcher, trường quản trị kinh doanh Paris School of Business nhắc lại Mỹ có truyền thống bảo hộ lâu đời, Donald Trump không vị tổng thống đầu tiên đi theo khuynh hướng đó. Trên tờ giấy bạc 10 đô la của Mỹ là bức chân dung vị bộ trưởng Tài Chính đầu tiên Alexander Hamilton với chủ trương bảo vệ nền công nghiệp còn non trẻ của nước Mỹ. Còn trên tờ giấy bạc 1 đô la là hình ảnh của George Washington, người đầu tiên tuyên thệ nhậm chức tổng thống trong một bộ y phục được sản xuất 100 % tại Mỹ. Có chăng là Donald Trump chỉ áp dụng chính sách bảo hộ một cách « thô bạo » hơn các đời tổng thống tiền nhiệm ở Hoa Kỳ từ 3 thập niên qua : « Nếu tăng thuế hải quan đánh vào một mặt hàng không thể thay thế-tức là hàng không sản xuất ở Mỹ, điều đó có nghĩa là người tiêu dùng Mỹ sẽ phải gánh chịu khoản phí phụ trội đó, tức là lạm phát ở Hoa Kỳ sẽ bị đội lên thêm. Đối với những sản phẩm mà cũng được sản xuất tại Hoa Kỳ thì giá thành ở Mỹ cũng sẽ cao hơn so với ở các nước có nhân công rẻ, ở những quốc gia kém phát triển ít chú trọng đến các chuẩn mực về môi trường và xã hội. Trên thực tế, nhìn vào thương mại toàn cầu, cuộc chiến mậu dịch đã có từ 30 năm nay trên cơ sở các cuộc đối đầu về những chuẩn mực về xã hội, thuế khóa, môi trường ».…

Tervetuloa Player FM:n!

Player FM skannaa verkkoa löytääkseen korkealaatuisia podcasteja, joista voit nauttia juuri nyt. Se on paras podcast-sovellus ja toimii Androidilla, iPhonela, ja verkossa. Rekisteröidy sykronoidaksesi tilaukset laitteiden välillä.