29. Tsunami - niszczycielskie fale, ich skutki, rekordy

Crazy Nauka

Opowiadamy o tsunami - falach, które bywają wysokie jak wieżowce i niszczą wszystko na swojej drodze. Wyjaśniamy, jak powstają, jak się zachowują na otwartym oceanie i co robią, gdy napotkają płyciznę.
Opisujemy najbardziej niszczycielskie i największe tsunami, o jakich wiemy, że pojawiły się na Ziemi, a także poza nią. Wymieniamy te rekordowe fale, do powstania których przyczynił się człowiek, oraz takie, w których siły ludzkie zadziałały na równi z naturalnymi. I przytaczamy dowody na to, że w sprzyjających warunkach tsunami może powstać nawet na… Bałtyku.
Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu! Jeśli Wam się spodoba, zajrzyjcie do nas na Patronite i rozważcie wsparcie:
https://patronite.pl/crazynauka
Dziękujemy szczególnie naszemu patronowi - ManukUnta za wsparcie!
Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka
A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z wielu źródeł. Oto one:
Trzęsienie ziemi w Tōhoku
https://earthobservatory.nasa.gov/images/148036/ten-years-after-the-tsunami
https://pl.wikipedia.org/wiki/Trz%C4%99sienie_ziemi_w_T%C5%8Dhoku
Tsunami - jak powstaje, jak niszczy
https://www.surfertoday.com/surfing/the-weight-of-a-wave
http://itic.ioc-unesco.org/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=1167&Itemid=1167(=en
Lituya Bay
https://www.wsspc.org/resources-reports/tsunami-center/significant-tsunami-events/1958-lituya-bay-tsunami/
https://geology.com/records/biggest-tsunami.shtml
Ilustracja:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lituya_Bay_megatsunami_diagram_(English).png
https://earthobservatory.nasa.gov/images/147557/lituya-bays-apocalyptic-wave
https://www.undrr.org/news/tallest-tsunami-wave-ever-wasnt-deadliest
https://en.wikipedia.org/wiki/Megatsunami
Tsunami w 2004 r.
https://www.science.org/doi/10.1126/science.1113363
https://en.wikipedia.org/wiki/2004_Indian_Ocean_earthquake_and_tsunami
Atlantyda - Spartel
https://www.bbc.co.uk/polish/ciekawostki/story/2005/08/050815_atlantis.shtml
https://www.rmf24.pl/nauka/news-bbc-legendarna-atlantyde-zatopilo-tsunami,nId,96442#crp_state=1
https://www.wprost.pl/zycie/79774/Atlantyda-zatopiona-przez-tsunami.html
Wyspy Kanaryjskie
https://websites.pmc.ucsc.edu/~ward/papers/La_Palma_grl.pdf
https://www.rp.pl/wydarzenia/art15644511-nowy-jork-pod-woda-czyli-amerykanski-potop
Atlantyda na Morzu Północnym - Doggerland
https://www.academia.edu/437214/The_Catastrophic_Final_Flooding_of_Doggerland_by_the_Storegga_Slide_Tsunami
https://www.semanticscholar.org/paper/Was-Doggerland-catastrophically-flooded-by-the-Hill-Avdis/db09a9b165848c8d54157373b1791f8dbe7a1ce8
https://www.bbc.co.uk/polish/ciekawostki/story/2005/08/050815_atlantis.shtml
https://www.bbc.com/news/science-environment-27224243
Upadek planetoidy Eltanin
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0967064501001473?via%3Dihub
https://en.wikipedia.org/wiki/Eltanin_impact
Megatsunami na Marsie
https://www.nature.com/articles/s41598-022-18082-2
Halifax 1917
https://en.wikipedia.org/wiki/Halifax_Explosion
Zapora Vajont
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zapora_Vajont
Projekt Seal
https://en.wikipedia.org/wiki/Tsunami_bomb
https://www.nbr.co.nz/the-best-kept-secret-of-world-war-two-project-seal-the-tsunami-bomb/
https://news.sky.com/story/north-korea-tests-underwater-attack-drone-that-can-generate-radioactive-tsunami-12841246
Bałtyk
https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news,401157,badania-przez-baltyk-przeszlo-tsunami---przekazy-kronikarzy-potwierdzaja-sie.html