"Korsan" Sözcüğünün Gerisinde Yatan Anlamlar ve Hackerların Toplumdaki Yeri (The Word "Hacker")

Yiğit Konur'un Okuma Listesi

"Paul Graham'ın 2004'te kaleme aldığı bu eserde, ""hacker"" kelimesinin popüler ve programcılar arasındaki anlamlarını ve bu iki anlamın nasıl bağlantılı olduğunu tartışıyor. Graham, hackerların genel itaatsizlik tutumuna odaklanıyor ve bu durumun onları iyi programcılar yaptığını savunuyor. Ayrıca, hackerların fikri mülkiyet yasalarına karşı olan tutumlarını ve bunun inovasyon süreci üzerindeki olası etkilerini de ele alıyor. Makale, Amerika'nın başarısının ardındaki sırrın, kuralları yıkan insanlar olduğunu ve bu nedenle hackerların Amerikan kültürünün temel bir unsurunu oluşturduğunu öne sürmektedir.

---

# ""Korsan"" Sözcüğünün Gerisinde Yatan Anlamlar ve Hackerların Toplumdaki Yeri (The Word ""Hacker"")

Nisan 2004

Basına göre """"hacker"""" bilgisayarlara izinsiz giren kişi anlamına gelir. Ama programcılara sorarsan, """"hacker"""" demek iyi bir programcıdır. Aslında bu iki anlam birbirine bağlı. Programcılara göre, 'hacker' kelimesi tam anlamıyla bir usta demek: İsterse, bir bilgisayarı istediği gibi yönetebilen bir kişi.

Biraz daha kafa karışıklığı eklemek için, """"hack"""" kelimesinin de iki anlamı var. Hem övgü hem de hakaret anlamına gelebilir. Bir şeyi çirkin bir şekilde yaparsan buna """"hack"""" denir. Ama bir şeyi öyle zekice yaparsan ki, sistemi aşarsın, işte bu da """"hack"""" olarak adlandırılır. Kelime, muhtemelen çirkin çözümler, parlak olanlardan daha yaygın olduğu için, genellikle ilk anlamda daha sık kullanılır.

İnan ya da inanma, """"hack"""" kelimesinin iki anlamı arasında da bir bağ var. Hem çirkin hem de yaratıcı çözümlerin ortak bir yönü var: ikisi de kuralları çiğniyor. Ve sadece çirkin bir kural ihlali (bisikletinize bir şeyi bantla bağlama) ile dahiyane bir kural ihlali (Öklidyen uzayı bir kenara bırakma) arasında belirgin bir süreklilik var.

Hackerlık bilgisayarlardan çok daha önce ortaya çıkmış bir kavram. Manhattan Projesi'nde çalışırken, Richard Feynman kendini gizli belgelerin saklandığı kasaları açarak eğlendirirdi. Bu gelenek bugün de devam ediyor. Biz yüksek lisans okurken, MIT çevresinde fazla vakit geçiren bir hacker arkadaşımın kendine ait bir kilit açma seti vardı. (Şimdi bir hedge fonu yönetiyor, ki bu da hackerlıkla alakasız bir iş değil.)

Bazen, yetkililere neden böyle şeyler yapmak istediğinizi açıklamak zor olabiliyor. Bir arkadaşım, bilgisayarlara izinsiz giriş yaparak hükümetle başı belaya girdi. Bu, yeni yeni suç sayılmaya başlamıştı ve FBI, standart soruşturma tekniklerinin bu durumda işe yaramadığını keşfetmişti. Polis soruşturmaları genellikle bir suç nedeniyle başlar. Bu nedenler genellikle dört ana başlıkta toplanır: uyuşturucu, para, cinsellik, intikam. Ancak 'bilimsel merak', FBI'ın listedeki suç nedenleri arasında yer almıyordu. Hatta, bu tüm kavram onlar için tamamen yabancıydı.

Yetkililer genellikle hackerların genellikle gösterdikleri isyankar tavırdan rahatsız olurlar. Ancak bu isyan hali, onları iyi birer programcı yapan özelliklerin yan ürünüdür. Genelgeçer kurumsal jargonda konuşan bir CEO'ya gülebilirler, aynı şekilde bir problemi çözmenin imkansız olduğunu iddia eden birine de. Birini bastırmaya kalkarsanız, diğerini de bastırmış olursunuz.

Bu tutum bazen sahte olabiliyor. Genç yazılımcılar bazen ünlü hackerların marjinal özelliklerini farkedip, kendileri de daha zeki görünmek adına bazılarını benimseme kararı alıyorlar. Bu sahte versiyon sadece can sıkıcı olmakla kalmıyor; bu tiplerin dik başlı tavırları aslında yenilik sürecini gerçekten yavaşlatabiliyor.

Ama sinir bozucu hallerini de göz önüne alınca, hackerların asi tutumları genel anlamda bir kazanç. Keşke bu durumun avantajları daha iyi anlaşılabilse.

Örneğin, Hollywood'daki insanların hackerların telif haklarına karşı tutumlarını tam anlamıyla kavrayamadığını düşünüyorum. Telif hakları, Slashdot'ta hep tartışılan bir konu olmuştur. Ancak, neden bilgisayar programcıları, her şeyin üstünde, telif haklarına bu kadar takıntılıdırlar?

Bunun bir sebebi, bazı firmaların kopyalamayı engellemek için _mekanizmalar_ kullanması. Bir hacker'a bir kilit gösterirseniz, ilk düşündüğü onu nasıl açabileceğidir. Ancak telif hakları ve patentler gibi önlemler hackerları daha derin bir sebepten dolayı rahatsız eder. """"Fikri mülkiyeti"""" koruma adına giderek daha agresif önlemler alınmasını, işlerini yapmak için gerekli olan düşünsel özgürlüklerine bir tehdit olarak görürler. Ve evet, bu konuda haklılar.

Hacker'lar, mevcut teknolojiyi kurcalayarak gelecek nesil için fikirler buluyorlar. Fikir mülkiyetine sahip olanlar """"Teşekkürler, dışarıdan yardıma ihtiyacımız yok"""" diyebilirler. Ancak bu kişiler yanılıyor. Bilgisayar teknolojisinin yeni nesli genellikle, hatta belki de daha sıklıkla, dışarıdan gelenler tarafından geliştiriliyor.

1977'de IBM'de bir grup, yeni nesil iş bilgisayarı üzerinde çalıştıklarını düşünüyordu. Ancak yanıldılar. Gerçekten gelecek nesil iş bilgisayarı, Los Altos'ta bir garajda, Steve adında iki uzun saçlı genç tarafından tamamen farklı bir şekilde geliştiriliyordu. Aynı zamanda, yetkililer, resmi bir sonraki nesil işletim sistemi Multics üzerinde çalışıyorlardı. Fakat Multics'ı çok karmaşık bulan iki kişi, kendi işletim sistemlerini yazmaya karar verdiler. Yazdıkları bu sistem için, Multics'e bir gönderme yaparak, isim olarak Unix'i seçtiler.

Son çıkan fikri mülkiyet yasaları, yeni fikirlere yol açan meraklı bakışları, daha önce hiç olmadığı kadar kısıtlıyor. Eskiden, bir rakip patentler aracılığıyla sizin, ürettikleri bir ürünün kopyasını satmanızı durdurabilirdi ama sizin bir tane alıp nasıl çalıştığını öğrenmenizi engelleyemezdi. Ancak yeni yasalar, bunu adeta bir suç haline getiriyor. Eğer mevcut teknolojiyi inceleyip nasıl daha iyi hale getireceğimizi anlamamız yasaklanırsa, yeni teknolojileri nasıl geliştirebiliriz ki?

Ironik bir şekilde, hackerlar bu durumu kendi başlarına açtılar. Sorunun kökünde bilgisayarlar var. Makinelerin içerisindeki kontrol sistemleri eskiden fiziksel parçalardan oluşurdu; dişliler, kollar ve kamalar gibi. Ancak artık ürünlerin değeri ve zekası daha çok yazılımlarda. Burada yazılımdan kastım, genel anlamda data. Bir LP'deki bir şarkı, plastik diske fiziksel olarak kazınır. Oysa bir iPod'daki bir şarkı sadece depolanmış oluyor.

Veri, doğası gereği kolayca kopyalanabilir. Üstelik internet, bu kopyaların dağıtımını da oldukça kolaylaştırıyor. Bu yüzden şirketlerin endişe duyması çok normal. Ancak çoğu zaman olduğu gibi, korku onların sağduyulu karar verme yetisini bulanıklaştırmış. Hükümet, fikri mülkiyeti korumak için oldukça sert yasalarla karşılık verdi. İyi niyetle hareket ettiklerini düşünüyorum. Ancak böylesi sert yasaların, aslında daha çok zarara yol açabileceğini göz ardı ediyor olabilirler.

Programcılar bu yasalara neden bu kadar sert bir tepki gösteriyor? Eğer bir yasa koyucu olsaydım, bu durumda olan biteni merak ederdim. Tıpkı, bir çiftçi olsam ve bir gece tavuk kümesinden anormal bir gürültü gelmeye başlasa, hemen dışarı çıkıp ne olduğuna bakmak isterdim gibi. Hackerlar aptal değiller ve bu dünyada herkesin aynı fikirde olması oldukça nadir bir durum. Dolayısıyla, eğer hepsi birlikte tepki gösteriyorsa, belki de bir yerlerde bir terslik var demektir.

Acaba bu tür yasalar, aslında Amerika'yı koruma amacı güdse bile, ona zarar verme potansiyeline mi sahip? Bir düşünün. Feynman'ın Manhattan Projesi sırasında kasalara sızması tam bir _Amerikan_ havası taşıyor. Aynı dönemde Almanya'da yetkililerin böyle bir duruma mizahi bir yaklaşım sergileyeceğini düşünmek zor. Belki de bu bir tesadüf değil.

Hacker'lar isyankârdır. İşte hacklemenin özü budur. Bu aynı zamanda Amerikan'ın ruhunu da oluşturur. Silikon Vadisi'nin Amerika'da olması ve Fransa, Almanya, İngiltere ya da Japonya'da değil, bir tesadüf değil. Bu ülkelerdeki insanlar genellikle çizgilerin dışına çıkmazlar.

Bir süre Floransa'da yaşadım. Ama orada birkaç ay geçirdikt...